fbpx
Επιλογή Σελίδας
Σύνδρομο υπερδιέργεσης ωοθηκών στην εξωσωματική

Η διαδικασία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι μια απόλυτα ασφαλής ιατρική διαδικασία η οποία περιβάλλεται από πολλούς αστικούς μύθους σε σχέση με την πιθανή επίπτωσή της στην υγεία των γυναικών που τηνεπιλέγουν. 

Αν αναρωτηθεί κανείς, όμως, ποια θα μπορούσε να είναι η ουσιαστικά μοναδική επιπλοκή της εξωσωματικής, η απάντηση είναι εύκολη: το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών (Ovarian HyperStimulation Syndrome – OHSS).

Το σύνδρομο υπερδιέγερσης είναι μια κατάσταση που στη σοβαρή της μορφή θα μπορούσε να γίνει πολύ επικίνδυνη. Οφείλεται εν γένει σε αγγειοδραστικούς παράγοντες που εκκρίνονται λόγω της υπέρμετρης παραγωγής ωοθυλακίων και οι οποίοι μετατοπίζουν τον ενδοαγγειακό όγκο πλάσματος προς τον “τρίτο χώρο”, δηλαδή στις διάφορες κοιλότητες του σώματος, προκαλώντας ασκίτη, μέχρι και συλλογή υγρού γύρω από τους πνεύμονες ή και την καρδιά.

Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες ώστε η Επιστήμη να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση. Υπάρχει, όμως, στη σύγχρονη εποχή δυνατότητα να βοηθάμε τα ζευγάρια να αποκτήσουν οικογένεια χωρίς να τα “εκθέτουμε” σε έναν τέτοιο κίνδυνο? Με άλλα λόγια, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια OHSS-FREE IVF CLΙNIC?

Η απάντηση είναι, ασφαλώς και μπορούμε να το καταφέρουμε. Μετά από πολλές μελέτες και μέσα από τις προτάσεις της διεθνούς βιβλιογραφίας, είμαστε σήμερα σε θέση να διαβεβαιώσουμε τις γυναίκες ότι, αν ακολουθηθούν τα κατάλληλα βήματα, ο κίνδυνος για την εμφάνιση σοβαρού συνδρόμου υπερδιέγερσης περιορίζεται σε ποσοστό κάτω από το 0,5%.

 

Ποια είναι, όμως, τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν ώστε να ελαχιστοποιηθεί αυτός ο κίνδυνος;

Η ασφαλής αλλά και επιτυχημένη προσπάθεια εξωσωματικής βασίζεται στην προσεκτική ανάλυση του ιστορικού της γυναίκας, αλλά και στην εξατομικευμένη προσέγγιση του προβλήματός της. Πρέπει, με απλά λόγια, όταν σχεδιαστεί το πρωτόκολλο διέγερσης, να επιλεγεί μια δοσολογία γοναδοτροπινών που να είναι ανάλογη της ηλικίας και του ορμονικού προφίλ της γυναίκας, λαμβάνοντας βεβαίως υπ’όψιν και την προηγούμενη αναπαραγωγική ιστορία της (δηλαδή αν υπάρχει ιστορικό συνδρόμου υπερδιέγερσης στο παρελθόν). Παραδείγματος χάριν, σε μια νεαρή, λεπτόσωμη γυναίκα με ιστορικό πολυκυστικών ωοθηκών, θα επιδιωχθεί “ήπια” και μόνο διέγερση (δηλαδή θα επιλεγεί χαμηλή δοσολογία γοναδοτροπινών), καθώς και προσεκτική παρακολούθηση της ανταπόκρισης των ωοθηκών, ώστε να προληφθούν φαινόμενα υπεραντίδρασης.

Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να επιλεγεί ένα πρωτόκολλο που διεγείρει ανεξέλεγκτα την παραγωγή ωοθυλακίων. Στις περιπτώσεις, λοιπόν, που υπάρχει ο κίνδυνος υπερβολικής διέγερσης, πρέπει η εναρκτήρια δόση γοναδοτροπινών να είναι χαμηλή και η πρώτη υπερηχογραφική εκτίμηση της αντίδρασης των ωοθηκών να γίνει όσο το δυνατόν νωρίτερα.  Πέρα από τη δοσολογία των χορηγούμενων φαρμάκων, η επιλογή του κατάλληλου πρωτοκόλλου είναι κομβικής σημασίας. Ενώ, λοιπόν, όλα τα πρωτόκολλα διέγερσης θεωρούνται λίγο πολύ ισοδύναμα μεταξύ τους όσον αφορά τα ποσοστά συγκομιδής ωοθυλακίων, ένα είναι εκείνο που ξεχωρίζει σχετιζόμενο με τον μικρότερο κίνδυνο υπερδιέγερσης.

Το εν λόγω πρωτόκολλο είναι το βραχύ πρωτόκολλο με ανταγωνιστή, επειδή είναι και το μοναδικό που επιτρέπει την εφαρμογή διαφορετικού τρόπου πρόκλησης της τελικής φάσης της ωορρηξίας από τη συμβατική χρήση της χοριακής γοναδοτροπίνης, η οποία και σχετίζεται με στατιστικά σημαντικό κίνδυνο πρόκλησης υπερδιέγερσης.

Στην περίπτωση που το ωοθηκικό σύστημα υπεραντιδράσει παρά τα μέτρα προφύλαξης που αναφέρθηκαν παραπάνω, το βραχύ πρωτόκολλο με ανταγωνιστή δίνει τη δυνατότητα πρόκλησης της τελικής ωρίμανσης των ωοθυλακίων με ένα σκεύασμα το οποίο πρακτικά εκμηδενίζει  την  πιθανότητα  κλινικής  εμφάνισης  του συνδρόμου υπερδιέγερσης και το οποίο ανήκει στην κατηγορία των αγωνιστών της GnRH. Το σκεύασμα αυτό,σε αντίθεση με τη χοριακή γοναδοτροπίνη, μεταβολίζεται πολύ γρήγορα και δεν αποτελεί έναυσμα για την περαιτέρω ανάπτυξη ωοθυλακίων.

Tέλος, εάν υπάρχει ανησυχία για την τυχόν αναζωπύρωση των ωοθηκών εφόσον η εξωσωματική πετύχει και προκύψει εγκυμοσύνη, υπάρχει η δυνατότητα να αναβληθεί η εμβρυομεταφορά, ώστε να δοθεί χρόνος για να επανέλθουν οι ορμόνες στα φυσιολογικά τους επίπεδα. Αυτή είναι η πιο μοντέρνα εκδοχή της εξωσωματικής και συνίσταται στην κατάψυξη όλων των παραγόμενων εμβρύων και τη μελλοντική μεταφορά τους στη μήτρα σε επόμενο κύκλο που θα επιλεγεί και θα προετοιμαστεί σωστά.

Από τα παραπάνω γίνεται εύκολα κατανοητό, ότι όλες οι παρεμβάσεις που αναφέρθηκαν προηγουμένως κατοχυρώνουν την ασφάλεια της γυναίκας απέναντι στον μοναδικό  κίνδυνο  που  ελλοχεύει  στην  εφαρμογή  της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής το σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών.

 

Κωνσταντίνος Σφακιανούδης
Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος με ειδίκευση στην υπογονιμότητα
και επιστημονικός υπεύθυνος της κλινικής  ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ