Ο ρόλος της ΑΜΗ στη γυναικεία αναπαραγωγή
Πριν μιλήσουμε για το τι είναι η αντιμυλλέριος ορμόνη (AMH) και ποιος ο ρόλος της στη γυναικεία αναπαραγωγή, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τα βασικά της γυναικείας γονιμότητας.
Ήδη από τον 3ο μήνα της εγκυμοσύνης στη μήτρα της μητέρας της, σε κάθε γυναίκα δημιουργούνται πλήθος μικρά ωοθυλάκια που θα δώσουν τα ωάρια στη γόνιμη ζωή της. Έτσι, κάθε γυναίκα γεννιέται με έναν συγκεκριμένο αριθμό ωαρίων (περίπου 1-2 εκατομμύρια), ο οποίος μειώνεται σταδιακά καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, ώστε στην εφηβεία ο αριθμός των ωοθυλακίων που υπάρχουν στις ωοθήκες δεν ξεπερνά τις 400.000.
Ξεκινώντας από την πρώτη έμμηνο ρύση, το σώμα στρατολογεί μια ομάδα ωοθυλακίων (το καθένα με ένα μικρό ανώριμο ωάριο μέσα) που έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στις ορμόνες, να αναπτυχθούν και να υποστούν ωορρηξία. Συνήθως, όμως, κάθε μήνα έχουμε ένα ωάριο κατά την ωορρηξία. Τα υπόλοιπα ωάρια που δεν επιλέγονται για ωορρηξία θα «καταστραφούν» και η διαδικασία επαναλαμβάνεται κάθε μήνα. Έτσι, με την πάροδο των ετών πολλά από τα ωάρια εκφυλίζονται και καταστρέφονται.
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μία αύξηση στη μέση ηλικία της γυναίκας που ενδιαφέρεται για την απόκτηση παιδιού.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η γονιμότητα μειώνεται καθώς μεγαλώνει η γυναίκα, αφού με τα χρόνια ο αριθμός των διαθέσιμων ωοθυλακίων της μειώνεται, είναι σημαντικό οι μέλλουσες μητέρες να κατανοήσουν τι συμβαίνει με τη γονιμότητά τους και ποιες είναι οι επιλογές τους σύμφωνα με τις υπάρχουσες θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Μόνο όταν οι γυναίκες είναι οπλισμένες με όλες τις γνώσεις, θα μπορούν να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις για την υγεία και το μέλλον τους.
Τι είναι η AMH και τι ακριβώς μετράει;
Η ΑΜΗ είναι μία ορμόνη που παράγεται από τα μικρά ωοθυλάκια που βρίσκονται στις ωοθήκες. Η μέτρηση αυτής της ορμόνης βοηθάει τους ιατρούς γονιμότητας να αξιολογήσουν το αποθεματικό των ωοθηκών μιας γυναίκας (δηλαδή αν υπάρχουν ικανοποιητικά εναπομείναντα ωοθυλάκια στο εσωτερικό των ωοθηκών).
Η ΑΜΗ αποτελεί συνεπώς έναν έμμεσο δείκτη της ποσότητας των διαθέσιμων ωαρίων.
Το πλεονέκτημα της μέτρησης της ΑΜΗ είναι ότι τα επίπεδά της είναι αρκετά σταθερά και η μέτρησή της μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε ημέρα του κύκλου της γυναίκας.
Προσοχή, όμως, η ΑΜΗ πρέπει να αξιολογείται σε γυναίκες με προβλήματα γονιμότητας και όχι στον γενικό πληθυσμό, καθώς δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ ΑΜΗ και πιθανότητας εγκυμοσύνης.
Υψηλές τιμές AMH (μεγαλύτερες από 1.2ng/mL) συνήθως υποδηλώνουν ότι μια γυναίκα έχει φυσιολογική ωοθηκική εφεδρεία, ενώ χαμηλότερες τιμές (λιγότερο από 1.2ng/mL) υποδηλώνουν ότι η γυναίκα έχει μειωμένο αποθεματικό.
Αφού, λοιπόν, η ΑΜΗ υποδηλώνει τον αριθμό των διαθέσιμων ωαρίων, όπως είναι αναμενόμενο, μειώνεται με την πάροδο της ηλικίας.
Τι ΔΕΝ είναι η ΑΜΗ
- Η μέτρηση της ΑΜΗ από μόνη της δεν αποτελεί δείκτη εκτίμησης της αναπαραγωγικής ικανότητας κάθε γυναίκας.
Είναι επίσης απαραίτητη η εκτίμηση των τιμών των αναπαραγωγικών ορμονών FSH, LH, αλλά και ο συνδυαστικός υπερηχογραφικός έλεγχος, ώστε να εκτιμηθεί o αριθμός των μικρών σε μέγεθος ωοθυλακίων (AFC, antral follicular count), που αποτελεί βασικό δείκτη του αποθέματος των αρχέγονων ωοθυλακίων που διαθέτει κάθε γυναίκα.
- Η ΑΜΗ δεν μπορεί να κάνει πρόβλεψη για το αν μια γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος.
Μια μεγάλη μελέτη έδειξε ότι δεν υπήρχε διαφορά στα ποσοστά εγκυμοσύνης σε γυναίκες με φυσιολογικές τιμές ΑΜΗ που προσπαθούν να συλλάβουν έναντι γυναικών με χαμηλά επίπεδα ΑΜΗ (λιγότερο από 1 ng/mL).
- Επειδή μία γυναίκα έχει «φυσιολογικά» επίπεδα AMH στο παρόν, δεν σημαίνει ότι αυτά θα παραμείνουν φυσιολογικά και στο μέλλον. Όλες οι γυναίκες έχουν μείωση της γονιμότητας (συνεπώς και της ΑΜΗ) καθώς μεγαλώνουν και το πόσο γρήγορα θα συμβεί αυτή η μείωση διαφέρει σε κάθε γυναίκα και δεν μπορεί να προβλεφθεί.
Επίπεδα ΑMH και εξωσωματική γονιμοποίηση
Γυναίκες με υψηλότερες τιμές AMH έχουν καλύτερη ανταπόκριση στη διέγερση των ωοθηκών κατά την εξωσωματική γονιμοποίηση, καθώς περισσότερα ωάρια αναπτύσσονται και ανακτώνται. Από την άλλη, γυναίκες με χαμηλή AMH έχουν μικρότερο αριθμό ωοθυλακίων και παράγουν μικρότερο αριθμό ωαρίων.
Έχοντας περισσότερα ωάρια στην εξωσωματική, παρέχεται η ευκαιρία σε μεγαλύτερο αριθμό ωαρίων να γονιμοποιηθούν και να εξελιχθούν σε έμβρυα. Συνεπώς η καλή τιμή της ΑΜΗ σχετίζεται και με καλύτερη πρόγνωση.
Επιπλέον, η συγκέντρωση της ΑΜΗ, σε συνδυασμό με τις μετρήσεις των αναπαραγωγικών ορμονών και την υπερηχογραφική απεικόνιση, δίνει μια πληρέστερη εικόνα για το αναπαραγωγικό προφίλ κάθε γυναίκας, πριν την έναρξη κάθε διέγερσης. Με αυτές τις πληροφορίες, οι ιατροί της αναπαραγωγής μπορούν να αποφασίσουν ποιο πρωτόκολλο διέγερσης είναι το πιο ενδεδειγμένο για κάθε γυναίκα, στοχεύοντας σε περισσότερα -αλλά και καλύτερης ποιότητας- ωάρια, άρα και έμβρυα με υψηλότερες πιθανότητες εμφύτευσης και εγκυμοσύνης.
Πώς γίνεται να αυξήσουμε τα επίπεδα AMH;
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν επιστημονικά αποδεδειγμένοι τρόποι αύξησης των επιπέδων AMH.
Συμπερασματικά
Πρέπει να θυμόμαστε ότι η AMH μας δείχνει ποιο είναι το αποθεματικό των ωοθηκών και η πτώση της τιμής της ΑΜΗ είναι κάτι φυσιολογικό με την πάροδο της ηλικίας.
Η ικανοποιητική ή φυσιολογική τιμή της μέτρησης της ΑΜΗ δεν μπορεί να προβλέψει πόσο γρήγορα θα μειωθεί αυτή στο μέλλον ούτε εάν θα μπορεί μια γυναίκα να επιτύχει αυτόματη σύλληψη (ή γενικότερα την πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης).
Οι ειδικοί γονιμότητας χρησιμοποιούν τη μέτρηση της AMH ως διαγνωστικό εργαλείο για την εξατομικευμένη προσέγγιση της κάθε γυναίκας.
Από την άλλη πλευρά, η τεκνοποίηση σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι μια πραγματικότητα. Οι σύγχρονες τεχνικές δίνουν τη δυνατότητα σε κάθε γυναίκα να αναβάλλει -αν θέλει- τη μητρότητα, αφού μπορεί να κρυοσυντηρήσει και να διατηρήσει το γενετικό της υλικό με την επιτυχή πλέον κρυοσυντήρηση αγονιμοποίητων ωαρίων.
Έτσι, κάθε γυναίκα έχει αυτονομία για το εάν, το πότε και το πώς θα γίνει μητέρα.
Dr. Βασίλειος Α. Αθανασίου MD, PhD
Ειδικός στην Ενδοσκοπική Χειρουργική και στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή
Επιστημονικός Διευθυντής της Μονάδας Εξωσωματικής IVF ATHENS CENTERProf. Dr. Παναγιώτης Δρακόπουλος MD PhD
Γυναικολόγος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
