Η παχυσαρκία, ένα σημαντικό παγκόσμιο ζήτημα υγείας, συναντάται όλο και συχνότερα, με σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου ανδρικού πληθυσμού να αντιμετωπίζει προβλήματα βάρους, είτε επειδή είναι υπέρβαροι είτε επειδή είναι παχύσαρκοι. Και οι δύο καταστάσεις διακρίνονται από μια ασυνήθιστα υψηλή ή ακραία συσσώρευση λίπους που είναι επικίνδυνη για την υγεία. Την ίδια ώρα, η μελέτη Global Burden of Disease υπογραμμίζει ότι όλο αυτό έχει κλιμακωθεί σε επιδημία, οδηγώντας σε πάνω από 4 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο λόγω προβλημάτων που σχετίζονται με το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία.
Πέρα όμως από τα σοβαρά προβλήματα υγείας που προκαλεί η παχυσαρκία, αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι πλήττει και την ανδρική γονιμότητα. Ωστόσο, ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο η παχυσαρκία επηρεάζει την ανδρική γονιμότητα δεν είναι ακόμα γνωστός.
Μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Basic and Clinical Andrology, εξέτασε τους πιθανούς μηχανισμούς που μπορεί να σχετίζονται με την αλλοίωση του σπέρματος που σχετίζεται με την παχυσαρκία.
Ποιες αλλοιώσεις προκαλεί η παχυσαρκία στο σπέρμα
Σε αυτήν τη μελέτη συλλέχθηκαν σπερμοδιαγράμματα από 32 άνδρες με παχυσαρκία και από 32 άτομα με φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος. Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν κάτω των 45 ετών. Οι συμμετέχοντες που επιλέχθηκαν στην εν λόγω μελέτη δεν είχαν ενδείξεις λοίμωξης των γεννητικών οργάνων. Επίσης, κανείς τους δεν είχε διαβήτη, κάπνιζε, κατανάλωνε αλκοόλ ή έπαιρνε φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ξεκάθαρα ότι η παχυσαρκία σχετίζεται αρνητικά με τον όγκο του σπέρματος, την κινητικότητά του και τον συνολικό αριθμό σπερματοζωαρίων. Επιπλέον, αυτή η μελέτη διαπίστωσε ότι η παχυσαρκία αυξάνει τον κατακερματισμό του DNA του σπέρματος και προκαλεί επιπλέον αλλοιώσεις.
Ποιοι είναι οι μηχανισμοί που συνδέονται με την παχυσαρκία και βλάπτουν το σπέρμα
Οι επικεφαλής της εν λόγω έρευνας, εκτός από την επιβεβαίωση των αλλοιώσεων στο σπέρμα, θέλησαν να ξεδιπλώσουν και τους υποκείμενους μηχανισμούς που συνδέονται με την παχυσαρκία και μπορεί να βλάπτουν το σπέρμα. Πιο συγκεκριμένα, διαπίστωσαν 3 καταστάσεις που προκαλεί η παχυσαρκία και μπορεί να ευθύνονται για την μειωμένη ανδρική γονιμότητα σε παχύσαρκους ασθενείς:
Εξασθένιση της ακεραιότητας του DNA λόγω του οξειδωτικού στρες
Το οξειδωτικό στρες και η φλεγμονή που προκαλεί η παχυσαρκία στο οργανισμό μπορούν να προκαλέσουν αλλοιώσεις στο σπέρμα. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση του κατακερματισμού του DNA του σπέρματος, μεταβολές στη σπερματογένεση και απόπτωση γεννητικών κυττάρων.
Μείωση των τελομερών των σπερματοζωαρίων
Τα τελομερή είναι επαναλαμβανόμενες αλληλουχίες νουκλεοτιδίων που υπάρχουν στο τέλος των χρωμοσωμάτων. Το μήκος των τελομερών χρησιμοποιείται ως βιοδείκτης για την ακεραιότητα του DNA. Όσο μακρύτερα τόσο το καλύτερο. Η παχυσαρκία, όμως, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τη μείωση του μήκους των τελομερών. Ως εκ τούτου, είναι πιθανό να σχετίζεται η μεταβολή του μήκους των τελομερών των σπερματοζωαρίων με την παχυσαρκία και την υπογονιμότητα.
Απορρυθμισμένη γονιδιακή έκφραση που σχετίζεται με την αυτοφαγία
Ο μηχανισμός αυτοφαγίας είναι εμφανώς παρών στα σπερματοζωάρια, τα οποία μπορεί να απορρυθμιστούν μέσω της παχυσαρκίας. Αυτός ο μηχανισμός είναι απαραίτητος για τα κύτταρα, επειδή αφαιρεί τα κατεστραμμένα οργανίδια και παρέχει βιοενεργειακά υποστρώματα απαραίτητα για την επιβίωση των κυττάρων. Κατά τη διάρκεια της παχυσαρκίας, υπάρχει περιορισμένη ποσότητα ενεργειακού υποστρώματος στα κύτταρα και η οδός σηματοδότησης της ενεργοποιημένης πρωτεϊνικής κινάσης ενεργοποιεί την αυτοφαγία ως απάντηση στο στρες που προκαλεί στον οργανισμό η παχυσαρκία. Η έρευνα πάντως έδειξε μεταξύ άλλων ότι κάποιες μεταλλάξεις στα γονίδια που σχετίζονται με την αυτοφαγία, όπως τα AMPKa1, BAX, Beclin1, BCL2 και ULK1, παρατηρήθηκαν σε ασθενείς με παχυσαρκία, η οποία είναι πολύ πιθανό να επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητά τους.
Τι αναμένεται στο μέλλον
Όλες αυτές οι πληροφορίες που προέκυψαν από την εν λόγω έρευνα εκτιμάται ότι θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη θεραπευτικών ή προληπτικών μέτρων για τους άνδρες με παχυσαρκία, προκειμένου να περιφρουρηθεί καλύτερα η υγεία τους, αλλά και η γονιμότητά τους.
