Κωνσταντίνος Δ. Δίνας – Καθηγητής Μαιευτικής – Γυναικολογίας.
Ο HPV (Human Papillomavirus) αποτελεί έναν ιδιαίτερα διαδεδομένο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο ιό, που ευθύνεται για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Η μόλυνση με τον HPV συνήθως είναι ασυμπτωματική και στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων παρατηρείται κάθαρση του ιού εντός δύο ετών. Σε ένα μικρό ποσοστό γυναικών, εμφανίζονται δυσπλαστικές αλλοιώσεις ποικίλου βαθμού στον τράχηλο της μήτρας, οι οποίες δυνητικά μπορούν να εξελιχθούν σε διηθητικό καρκίνωμα.
Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της κάθαρσης του ΗPV και του περιορισμού της εξέλιξης των τραχηλικών αλλοιώσεων διαδραματίζει το ανοσοποιητικό σύστημα. Παράγοντες όπως η σωστή και ισορροπημένη διατροφή και η αποφυγή καταχρήσεων (π.χ. κάπνισμα, αλκοόλ), συμβάλλουν στη δόμηση ενός ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος, ικανού να ανταπεξέρχεται στην αντιμετώπιση των διαφόρων παθογόνων μικροοργανισμών. Κατά συνέπεια, στη φαρέτρα της σύγχρονης αντιμετώπισης της HPV σχετιζόμενης λοίμωξης περιλαμβάνονται πλέον πληθώρα σκευασμάτων που στοχεύουν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού τόσο σε τοπικό όσο και σε συστηματικό επίπεδο.
Από τα πλέον γνωστά σκευάσματα ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος σε συστηματικό επίπεδο είναι το Viusid. Το Viusid είναι ένα διατροφικό προϊόν, αποτελούμενο από συστατικά που επάγουν την αύξηση της ανοσιακής απόκρισης, τον περιορισμό της ιικής δραστηριότητας και τη γενικότερη ρύθμιση της ομοιοστασίας του ανθρώπινου σώματος. Στις δραστικές ουσίες που περιέχει περιλαμβάνονται το μηλικό οξύ, η γλυκοζαμίνη, η αργινίνη, η γλυκίνη, ο θειικός ψευδάργυρος, το γλυκυρριζινικό οξύ, καθώς και συμπλέγματα βιταμινών Β και C. Η αργινίνη και η γλυκίνη αποτελούν σημαντικά αμινοξέα εμπλεκόμενα στην παραγωγή ενέργειας, τη σύνθεση πρωτεϊνών, τη δομική σταθερότητα των νουκλεϊκών οξέων και την αποβολή των τοξινών. Ο θειικός ψευδάργυρος θεωρείται απαραίτητο συστατικό για την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Είναι γνωστός για την ισχυρή αντιοξειδωτική του δράση, για τη συμβολή του στον μεταβολισμό πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών, καθώς και για τη συμμετοχή του ως συμπαράγοντας σε πληθώρα ενζυμικών διαδικασιών. Το μηλικό οξύ είναι ένα φυσικό οργανικό οξύ που, εμπλεκόμενο στον κύκλο του κιτρικού οξέος, σχετίζεται με την αύξηση της παραγωγής ενέργειας και κατά συνέπεια της σωματικής αντοχής, ενώ παράλληλα παρουσιάζει αξιόλογη αντι-ιική δράση. Σε ό,τι αφορά το γλυκυρριζινικό οξύ, αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά του Viusid, στο οποίο οφείλει την αποτελεσματικότητά του στην καταπολέμηση της HPV λοίμωξης. Το γλυκυρριζινικό οξύ παρουσιάζει ισχυρή αντι-ιική δράση, εμποδίζοντας την αντιγραφή του ιού και αναστέλλοντας κατ’ επέκταση την αναπαραγωγή του. Η δράση του αυτή ασκείται μέσω της ικανότητάς του να δεσμεύει την πρωτεϊνική κινάση Ρ. Η κινάση Ρ διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στα αρχικά στάδια της ιικής αντιγραφής, μέσω της διαδικασίας της πρωτεϊνικής φωσφορυλίωσης. Επιπρόσθετα, το γλυκυρριζινικό οξύ επάγει την παραγωγή της ιντερφερόνης Α και της ιντερφερόνης Γ, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο τη δράση του έναντι του ιού HPV.
Στη συστηματική ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος στοχεύουν και διάφορα άλλα σκευάσματα που περιέχουν μόνα ή σε συνδυασμό φυλλικό οξύ, β-καροτένιο, βιταμίνες Β5, Β6, Β12, Ε και D, και γλουταθειόνη. Οι παράγοντες αυτοί συμβάλλουν στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού, στην προστασία των κυττάρων από το οξειδωτικό στρες, ενώ εμπλέκονται επίσης στη φυσιολογική σύνθεση και τον μεταβολισμό των στεροειδών ορμονών και τη γενικότερη ρύθμιση της ορμονικής δραστηριότητας του ανθρώπινου οργανισμού.
Εκτός όμως από τα σκευάσματα που προάγουν την ενίσχυση του ανοσοποιητικού σε συστηματικό επίπεδο, σημαντική υποστήριξη στην καταπολέμηση της ΗPV λοίμωξης προσφέρουν και τα τοπικά δρώντα ανοσοενισχυτικά φάρμακα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τοπικού ανοσοενισχυτικού αποτελεί το γλυκυρριζινικό οξύ (Glizigen). Το γλυκυρριζινικό οξύ που, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, παρουσιάζει αξιόλογη αντι-ιική δράση. Σε μορφή γέλης ή εκνεφώματος, το γλυκυρριζινικό οξύ παρουσιάζει την ικανότητα να απορροφάται από το επιθήλιο και να δρα άμεσα στην καταπολέμηση της εξάπλωσης του HPV. Παράλληλα, έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει πρωτεϊνικές ιικές δομές, και να συμβάλλει στην απενεργοποίηση σωματιδίων του ιού σε εξωκυτταρικό επίπεδο, στην πρόληψη της ενδοκυτταρικής απόσπασης μολυσματικών σωματιδίων και στη μείωση της ικανότητας συναρμολόγησης των δομικών στοιχείων του ιού. Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα να καθίσταται δυσκολότερη η είσοδος του ιού στα κύτταρα του τραχηλικού επιθηλίου. O αντι-ιικός και αντιοξειδωτικός ρόλος του γλυκυρριζινικού οξέος συμβάλλει στην εξάλειψη της λοίμωξης και των ελεύθερων ριζών που παράγονται ως αποτέλεσμα του ιικού κύκλου. Επιπλέον, η αύξηση της άμυνας σε τοπικό επίπεδο βοηθάει στον έλεγχο της μολυσματικής διαδικασίας. Η αποτελεσματικότητά του έχει αναδειχθεί στη διεθνή βιβλιογραφία. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η μελέτη των Hernandez Valencia και συν., όπου η χορήγηση γλυκυρριζινικού οξέος σε ασθενείς με χαμηλού βαθμού τραχηλικές ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις σχετίστηκε στατιστικώς σημαντικά με κλινική βελτίωση ήδη από τις 4 πρώτες εβδομάδες χορήγησης του προϊόντος. Ταυτόχρονα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί πως το Glizigen θεωρείται ασφαλές να χορηγηθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, από το πρώτο κιόλας τρίμηνο, χωρίς να έχουν περιγραφεί ανεπιθύμητες ενέργειες ούτε από τη μητέρα ούτε και από το έμβρυο.
Άλλα τοπικά ανοσοενισχυτικά περιέχουν ως κύρια ενεργά συστατικά τα polycarbophil και καρβοξυλομεθυλική β-γλυκάνη, τα οποία δρουν σχηματίζοντας έναν προστατευτικό υμένα πάνω στο τραχηλικό επιθήλιο, προστατεύοντάς το από εξωτερικούς μολυσματικούς παράγοντες και εξισορροπώντας το κολπικό pH, διάφορα φυτικά συστατικά που διεισδύουν στα βασικά στρώματα του τραχηλικού επιθηλίου, και o συνδυασμός κουρκουμίνης και aloe vera, ένα τοπικό κολπικό ανοσοενισχυτικό φάρμακο, που δημιουργεί ένα φιλμ προστασίας στον βλεννογόνο, συμβάλλοντας στην προστασία από την HPV λοίμωξη και στην επούλωση επιθηλιακών αλλοιώσεων και τραυματισμών.
Κωνσταντίνος Δ. Δίνας – Καθηγητής Μαιευτικής – Γυναικολογίας
Διευθυντής Β’ Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής ΑΠΘ
