Γράφει ο Πάρης Παπαχρήστος, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, M.Sc.
Ιδρυτής του medNutrition.gr, Συγγραφέας
Η παχυσαρκία ανήκει στα σημαντικά προβλήματα της δημόσιας υγείας, το οποίο έχει αρχίσει να λαμβάνει επιδημικές διαστάσεις σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου κοινωνικοοικονομικού επιπέδου. Θεωρείται πολυπαραγοντική νόσος και οφείλεται κυρίως σε συνήθειες του σύγχρονου τρόπου ζωής (κακές διατροφικές συνήθειες, καθιστικός τρόπος ζωής) και σε γενετικούς παράγοντες.
Πώς ορίζεται η παχυσαρκία;
Ένα άτομο θεωρείται παχύσαρκο αν έχει υπερβάλλουσα εναπόθεση λίπους στο σώμα. Ένας εύκολος τρόπος για να αξιολογηθεί το σωματικό βάρος είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα:
- Αν το άτομο έχει ΔΜΣ≥ 25 kg/m2 θεωρείται υπέρβαρο
- Αν το άτομο έχει ΔΜΣ≥ 30 kg/m2 θεωρείται παχύσαρκο
Οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία φαίνεται να επιβαρύνει τα συστήματα υγείας, καθώς έχει συνδεθεί με την εμφάνιση ποικίλων νοσημάτων, καθώς και με μείωση του προσδόκιμου ζωής. Ο αυξημένος ΔΜΣ έχει σχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης:
- Καρδιαγγειακών νοσημάτων
- Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
- Ορισμένων τύπων καρκίνου
- Αποφρακτικής άπνοιας ύπνου
- Μυοσκελετικών παθήσεων
- Χολολιθίασης
- Ηπατικών παθήσεων
- Συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών
Παχυσαρκία και γονιμότητα
Τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν πολλά ερευνητικά δεδομένα που υποστηρίζουν ότι η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την υπογονιμότητα, τόσο των ανδρών, όσο και των γυναικών. Σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα, η παχυσαρκία φαίνεται να ευθύνεται για το 6% της πρωτοπαθούς υπογονιμότητας.
Όσον αφορά στις γυναίκες, η παχυσαρκία φαίνεται να διαταράσσει την παραγωγή ορμονών, τον αριθμό και την ποιότητα των ωαρίων, καθώς και τη λειτουργία του κύκλου.
Όσον αφορά στους άνδρες, η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με στυτική δυσλειτουργία, κακή ποιότητα σπέρματος, ολιγοσπερμία, μειωμένη κινητικότητα σπέρματος, καθώς και με διαταραγμένη παραγωγή ορμονών.
Αντιμετώπιση
Το υπερβάλλον σωματικό βάρος και η παχυσαρκία μπορούν σε μεγάλο βαθμό να αντιμετωπιστούν και να μειωθεί κατ’ επέκταση ο κίνδυνος εμφάνισης συνοδών νοσημάτων. Έχει φανεί ότι η μείωση του σωματικού βάρους βελτιώνει την αναπαραγωγική υγεία και αυξάνει τις πιθανότητες για φυσική σύλληψη και τελειόμηνη εγκυμοσύνη.
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας περιλαμβάνει αλλαγές στις συνήθειες του τρόπου ζωής. Πιο συγκεκριμένα, συστήνεται:
- Μειωμένη κατανάλωση ενεργειακά πυκνών τροφίμων, επεξεργασμένων υδατανθράκων, ζάχαρης, σακχαρούχων ροφημάτων, καθώς και τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά
- Αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών και προϊόντων ολικής άλεσης
- Μειωμένη κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος και στροφή προς φυτικές πηγές πρωτεΐνης, όπως είναι τα όσπρια.
- Συνειδητή κατανάλωση γευμάτων (αναγνώριση σημείων πείνας και κορεσμού, αποφυγή τσιμπολογήματος, αργός ρυθμός κατανάλωσης τροφής)
- Προσοχή στο μέγεθος της μερίδας
- Επαρκής ενυδάτωση
- Αυξημένα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας
Χωρίς αμφιβολία, πέραν από τις προσπάθειες αντιμετώπισης της παχυσαρκίας σε ατομικό επίπεδο, χρειάζονται και αλλαγές στο περιβάλλον των ατόμων σε επίπεδο πολιτείας, διευκολύνοντας και δημιουργώντας ευκαιρίες για τη σωματική δραστηριότητα και υποστηρίζοντας τις ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες.
