HPV και Γονιμότητα
Ποια είναι η σημασία του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και ποια η σχέση του με τη γονιμότητα;
Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus – HPV) είναι γνωστός στον άνθρωπο ως πιθανή αιτία διαφόρων παθήσεων εδώ και δεκαετίες.
Το 1975 τέθηκε η υπόθεση ότι ο HPV μπορεί να σχετίζεται με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Αυτή η υπόθεση επιβεβαιώθηκε τελικά μετά από πολυετή έρευνα και αυτή η διαπίστωση οδήγησε στην ανάπτυξη ενός εμβολίου ενάντια στον HPV, το οποίο προστατεύει σε πολύ σημαντικό βαθμό από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Επιπλέον, η γνώση της δράσης του HPV έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη διαφόρων ειδικών τεστ που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε από μόνα τους είτε σε συνδυασμό με το τεστ ΠΑΠ για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Τα ειδικά αυτά τεστ στοχεύουν στην ανίχνευση των υψηλού κινδύνου τύπων του HPV στον τράχηλο και το αποτέλεσμά τους αξιολογείται από τον ειδικό Γυναικολόγο. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να εκτιμηθεί ο κίνδυνος που έχει μία γυναίκα να εμφανίσει προκαρκινική βλάβη του τραχήλου ώστε να οδηγηθεί σε κολποσκόπηση με την οποία μπορεί αυτή η βλάβη να διαγνωστεί.
Ο HPV -εκτός από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας- φαίνεται ότι ανιχνεύεται σε σημαντικά ποσοστά και σε άλλους καρκίνους, όπως είναι ο καρκίνος του αιδοίου, του κόλπου, του πρωκτού, του πέους, αλλά και του στοματοφάρυγγα. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι κάποιοι τύποι του ιού που θεωρούνται χαμηλού κινδύνου (διότι δεν σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου) προκαλούν τα γνωστά κονδυλώματα.
Τα τελευταία χρόνια εξετάζεται η πιθανότητα ο HPV να σχετίζεται και με τη γονιμότητα. Έχει εξεταστεί η συσχέτισή του με τη γυναικεία υπογονιμότητα, την ανδρική υπογονιμότητα, αλλά και διάφορες μαιευτικές επιπλοκές, όπως είναι οι αποβολές, ο πρόωρος τοκετός και άλλες.
Σε σχέση με τις αποβολές στο πρώτο τρίμηνο της κύησης, έχουν διεξαχθεί σχετικά περιορισμένες επιστημονικές μελέτες μέχρι στιγμής όσον αφορά την πιθανή επίδραση του HPV. Οι μελέτες αυτές γενικώς έχουν συμπεριλάβει μικρό αριθμό γυναικών και ενώ δείχνουν κάποιες ασθενείς συσχετίσεις του ιού με τις αποβολές, δεν μπορούν να τις τεκμηριώσουν πέρα από κάθε αμφιβολία. Εξάλλου, υπάρχουν και αντικρουόμενα αποτελέσματα, δηλαδή μελέτες που δεν δείχνουν συσχέτιση των αποβολών με τον HPV.
Όσον αφορά τον πρόωρο τοκετό, δηλαδή τη γέννηση παιδιού πριν από τις 37 εβδομάδες της κύησης που συμβαίνει περίπου στο 10% των τοκετών, ο HPV δε φαίνεται να παίζει κάποιο ρόλο άμεσα. Ωστόσο, έμμεσα συσχετίζεται με τον πρόωρο τοκετό, καθώς η εμφάνιση προκαρκινικών βλαβών στον τράχηλο (οι οποίες οφείλονται στον HPV), μπορεί να οδηγήσει τη γυναίκα σε επέμβαση κωνοειδούς εκτομής του τραχήλου, δηλαδή αφαίρεσης ενός τμήματος του τραχήλου της μήτρας. Η επέμβαση αυτή δρα μεν θεραπευτικά για τις προκαρκινικές βλάβες, αλλά μπορεί, σε μικρό βαθμό, να αυξήσει τον κίνδυνο για πρόωρο τοκετό στις γυναίκες στις οποίες πραγματοποιείται. Φυσικά, η διενέργεια της επέμβασης είναι αναπόφευκτη όταν υπάρχει προκαρκινική βλάβη στον τράχηλο, πράγμα που σημαίνει ότι είναι καλύτερο να αποφευχθεί όσο γίνεται η HPV λοίμωξη εξ αρχής, παρά να φτάσει μία γυναίκα να πρέπει να αντιμετωπίσει τις επιπλοκές της.
Στη γυναικεία υπογονιμότητα, επίσης, δεν είναι ξεκαθαρισμένο εάν ο HPV παίζει κάποιο ρόλο. Υπάρχουν πολύ πρόσφατες μελέτες που δείχνουν ότι γυναίκες στις οποίες ανιχνεύεται ο HPV αποτελούν έναν πληθυσμό που σε γενικές γραμμές ταλαιπωρείται από θέματα υπογονιμότητας περισσότερο από γυναίκες στις οποίες δεν ανιχνεύεται ο ιός. Αλλά για να ξεκαθαρισθεί η πιθανή επίπτωση του HPV στη γυναικεία γονιμότητα θα πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερες και καλύτερα σχεδιασμένες επιστημονικές μελέτες.
Για την ανδρική υπογονιμότητα από την άλλη, υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα τα οποία δείχνουν κατ’ αρχάς ότι ο HPV μπορεί να βρίσκεται σε συνάφεια με τα σπερματοζωάρια. Δεν είναι, όμως, ξεκαθαρισμένο εάν αυτή η συνάφεια προκαλεί κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες μελέτες που δείχνουν ότι ορισμένες παράμετροι του σπερμοδιαγράμματος -και συγκεκριμένα η προωθητική κινητικότητα των σπερματοζωαρίων και η παρουσία αντισπερμικών αντισωμάτων- επηρεάζονται αρνητικά σε άνδρες στο σπέρμα των οποίων ανιχνεύεται ο HPV.
Όπως φαίνεται λοιπόν, ο HPV είναι ένα ιός ο οποίος μπορεί να έχει σημαντικές και ενίοτε σοβαρές συνέπειες για τη γυναίκα, αλλά και για τον άνδρα. Από την άλλη, πρέπει να αναφερθεί ότι οι επιπλοκές από τον ιό θα συμβούν μόνο σε μια μικρή μειοψηφία των γυναικών, αλλά και των ανδρών που θα μολυνθούν από τον ιό, ενώ οι περισσότερες και οι περισσότεροι τελικά δε θα έχουν καμία μακροπρόθεσμη συνέπεια από αυτήν τη λοίμωξη. Είναι σημαντικό επίσης να αναφέρουμε ότι, καθώς δεν είναι εφικτό να γνωρίζουμε εκ των προτέρων ποιες γυναίκες ή ποιοι άνδρες θα εμφανίσουν επιπλοκές από τον HPV, η προσοχή μας επικεντρώνεται στην πρόληψη της λοίμωξης από τον ιό με το εμβόλιο εναντίον του HPV και στην παρακολούθηση και καταπολέμηση της HPV λοίμωξης εάν αυτή συμβεί.
Επιπλέον, δεδομένου ότι συγκεκριμένη θεραπεία για τον HPV δεν υπάρχει προς το παρόν (υπό την έννοια ενός φαρμάκου που εξουδετερώνει τον ιό), εναπόκειται στις δυνάμεις του οργανισμού μας και του ανοσοποιητικού μας συστήματος να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η λοίμωξη και να προληφθούν οι όποιες επιπλοκές της. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, για γυναίκες που έχουν HPV λοίμωξη συστήνεται η διακοπή του καπνίσματος για τις καπνίστριες (καθώς το κάπνισμα έχει συσχετιστεί με αυξημένη συχνότητα HPV λοίμωξης), η υγιεινή διατροφή και η λήψη κάποιων συγκεκριμένων συμπληρωμάτων διατροφής.
Όσον αφορά τα συμπληρώματα, έχει διαπιστωθεί ότι το φυλλικό οξύ, το β-καροτένιο, οι βιταμίνες Α, C και Ε, το σελήνιο και το συνένζυμο Q10 δρουν προστατευτικά έναντι του HPV και ελαττώνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση προκαρκινικής βλάβης στον τράχηλο της μήτρας. Αυτά τα συστατικά φαίνεται ότι παρεμβαίνουν στα πλαίσια ενίσχυσης της άμυνας του οργανισμού και της ελάττωσης του οξειδωτικού stress, παράμετροι σημαντικοί για την αντιμετώπιση της λοίμωξης από τον HPV.
Δρ. Κίμων Χατζησταματίου
Μαιευτήρας – Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ.
Ακαδημαϊκός Υπότροφος Α’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής Α.Π.Θ.
