Ανδρολόγος Ουρολόγος Μακαρούνης Κωνσταντίνος
Στην πορεία των ετών, η Ιατρική πίστευε πως το ουρογεννητικό σύστημα κάθε φυσιολογικού, υγιή και ασυμπτωματικού ενήλικα θα έπρεπε να είναι στείρο μικροβίων.
Η θεώρηση αυτή διατηρήθηκε για δεκαετίες έως ότου η έρευνα με νέες τεχνικές (μοριακές και χρήση της ανίχνευσης του 16s) ανέδειξε ότι πολλά σημεία του ανθρώπινου σώματος διαθέτουν μικροβίωμα που συνεισφέρει στη διατήρηση της καλής υγείας, αλλά εμπλέκεται και σε σειρά ασθενειών.
Το ανθρώπινο μικροβίωμα είναι το σύνολο των μικροοργανισμών (βακτήρια, ιοί, μύκητες, πρωτόζωα) και το γονιδίωμα που αυτά περιέχουν, που ζουν πάνω και μέσα στο σώμα μας.
Μικροσκοπικοί μεν, αλλά πολύ σημαντικοί, αυτοί οι οργανισμοί ζουν σε όλα τα μέρη του σώματός μας, δημιουργώντας ένα βιολογικό οικοσύστημα με ύψιστη σημασία για την υγεία.
Το ανθρώπινο μικροβίωμα αποτελείται από 100 τρισεκατομμύρια κύτταρα και περισσότερα από 1000 διαφορετικά είδη, με μεγάλη ποικιλομορφία και ετερογένεια μεταξύ διαφορετικών ατόμων.
Στη σύγχρονη εποχή η έρευνα των αιτιών της υπογονιμότητας στράφηκε και στην επίπτωση του μικροβιώματος.
Αλλαγές στο ανδρικό εντερικό μικροβιώμα συσχετίστηκαν με αλλαγές στις φυλετικές ορμόνες και στη σπερματογένεση.
Επίσης, η επικράτηση ορισμένων ειδών μικροβίων σχετίζεται με υψηλότερο οξειδωτικό στρες, που με τη σειρά του προάγει την παρουσία αυξημένου οξειδωτικού δυναμικού στο περιβάλλον που καλούνται να ζήσουν τα σπερματοζωάρια.
Πολλαπλά ερευνητικά δεδομένα αναδεικνύουν τη σχέση μεταξύ οξειδωτικού δυναμικού και παθολογικών χαρακτηριστικών του σπέρματος σε άνδρες με υπογονιμότητα.
Στην ίδια βάση, ιδιαίτερα ενθαρρυντικά ερευνητικά δεδομένα υποθέτουν ότι θεραπείες με αντιοξειδωτικά προβιοτικά μπορούν να διορθώσουν τη διαταραχή της οξειδωτικής ισορροπίας και να βελτιώσουν την ανδρική γονιμότητα.
Επιπλέον, σημαντική επίπτωση φέρει και το μικροβίωμα των συντρόφων, αφού φαίνεται ότι το μικροβιωμα των σεξουαλικά ενεργών ζευγαριών αλληλο-εμπλουτίζεται μετά την έναρξη των επαφών.
Η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος που προκαλείται από τη διαταραχή του εντερικού μικροβιώματος οδηγεί όχι μόνο σε φλεγμονή των όρχεων και των επιδιδυμίδων, αλλά και σε ινσουλίνο-αντίσταση, ενεργοποίηση των ορμονών, όπως η λεπτίνη και η γρελίνη, που με τη σειρά τους επηρεάζουν την έκκριση των φυλετικών ορμονών, όπως LH, FSH, και τεστοστερόνη, που ρυθμίζουν τη σπερματογένεση. Επιπρόσθετα, το εντερικό μικροβίωμα επιδρά στη σπερματογένεση μέσω του ελέγχου και του μεταβολισμού των ανδρογόνων και του αιματο-ορχικού φραγμού. Προκαλείται αύξηση των επιπέδων του Ν-οξειδίου της τριμεθυλαμίνης (TMAO) στο αίμα, που οδηγεί σε στυτική δυσλειτουργία.
Η διάδραση μεταξύ ορχικού και εντερικού μικροβιώματος οδηγεί σε διαταραχή της ανδρικής αναπαραγωγικής λειτουργίας στο σύνολό της. Η διαταραχή της σχέσης αυτής ονομάζεται δυσβίωση και μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικά αίτια, όπως:
– Μολυσματικά νοσήματα
– Διατροφικές αλλαγές (αυξημένη πρόσληψη πρωτεϊνών, ζάχαρης ή χημικών πρόσθετων στα τρόφιμα και φυτοφαρμάκων)
– Παρατεταμένη χρήση αντιβιοτικών (ή γενικότερα φαρμάκων που καταστρέφουν τα βακτήρια)
– Συχνή κατανάλωση αλκοόλ
– Κάπνισμα
– Κακή οδοντική υγιεινή
– Υψηλά επίπεδα στρες (που μπορούν να αποδυναμώσουν το ανοσοποιητικό σύστημα)
– Σεξ χωρίς προστασία και υψηλός αριθμός σεξουαλικών συντρόφων
Η βιβλιογραφία έως τώρα έχει προτείνει θεραπευτικές παρεμβάσεις με αλλαγή του τρόπου ζωής, προβιοτικά, πρεβιοτικά, αλλά και μεταμόσχευσεις κοπράνων από υγιείς δότες. Όλα ακόμη όμως στο πλαίσιο κλινικών μελετών, με αβέβαια έως τώρα αποτελέσματα.
Η πολλά υποσχόμενη αυτή θεραπεία αποτελεί σίγουρα τον επόμενο ερευνητικό στόχο της υπογονιμότητας σε άνδρες και γυναίκες. Ενώ, όπως διαφαίνεται από τα συρρέοντα ερευνητικά δεδομένα, η διαταραχή του μικροβιώματος, αλλά και η φροντίδα αυτού, ενδεχομένως να αρχίζει από τη γέννησή μας.
Κωνσταντίνος Μακαρούνης Md, Febu, Fecsm, Cphd
Ουρολόγος Ανδρολόγος Χειρούργο Ανδρικής Υπογονιμότητας
