fbpx
Επιλογή Σελίδας
Κύκλοι με κρυοσυντηρημένα έμβρυα: Πότε και πώς πραγματοποιούνται;

Η επαναστατική τεχνική της υαλοποίησης που χρησιμοποιείται στην κρυοσυντήρηση εμβρύων έχει αυξήσει το ποσοστό ζώντων και ποιοτικών εμβρύων στο 95% μετά την απόψυξή τους. Το υψηλό ποσοστό επιβίωσης των εμβρύων αυτών μας δίνει τη δυνατότητα να θεωρείται η εμφύτευσή τους εφάμιλλη των φρέσκων εμβρύων.

Η κρυοσυντήρηση (ή αλλιώς κατάψυξη) είναι η μέθοδος κατά την οποία τα έμβρυα καταψύχονται σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (-196°C) με τέτοιον τρόπο, ώστε να ανασταλεί η περαιτέρω ανάπτυξή τους και να μεταφερθούν στη μήτρα για την επίτευξη εγκυμοσύνης σε οποιαδήποτε μελλοντική στιγμή επιλέξουμε. Δηλαδή αν η εμβρυομεταφορά του φρέσκου εμβρύου δεν οδηγήσει σε εγκυμοσύνη, τότε η κρυοσυντήρηση των υπόλοιπων εμβρύων δίνει τη δυνατότητα αποθήκευσής τους και νέας εμβρυομεταφοράς σε επόμενο κύκλο.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η μοναδική μέθοδος που ήταν διαθέσιμη για τη συντήρηση των εμβρύων σχετιζόταν με την αργή κατάψυξη και τη σταδιακή μείωση της θερμοκρασίας τους μέχρι τους -196° βαθμούς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μεγάλα ποσοστά αποτυχίας απόψυξης, με το 50% των κρυοσυντηρημένων εμβρύων να μην επιβιώνει ή να εμφανίζει χαμηλό ποσοστό επιτυχημένης εμφύτευσης μετά την απόψυξή τους.

Σήμερα πια, η σύγχρονη τεχνική της υαλοποίησης επιτυγχάνει υπερταχεία κατάψυξη των εμβρύων και φτάνει σχεδόν ακαριαία στην επιθυμητή θερμοκρασία ψύξης, με αποτέλεσμα να μη δημιουργούνται κρύσταλλοι πάγου εντός των κυττάρων και να εκτοξεύεται το ποσοστό επιβίωσης των εμβρύων στο 95%.

Τα ποσοστά επιτυχίας κυήσεων ανά εμβρυομεταφορά για τα κρυοσυντηρημένα έμβρυα είναι πλέον σχεδόν ίδια με τα φρέσκα έμβρυα κι έτσι η διαδικασία της ωοθηκικής διέγερσης και γονιμοποίησης αποσυνδέεται από τη μεταφορά των εμβρύων στη μήτρα και την εμφύτευσή τους.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι η κατάψυξη εμβρύων είναι ασφαλής μέθοδος και δεν προκαλεί χρωμοσωμικές ανωμαλίες, ανεξάρτητα από τη χρονική διάρκεια της κρυοσυντήρησης.

 

Πρωτόκολλα για κύκλους με κρυοσυντηρημένα έμβρυα

Η μεταφορά στη μήτρα κρυοσυντηρημένων εμβρύων μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε σε φαρμακευτικά ελεγχόμενο κύκλο, είτε σε φυσικό κύκλο παρακολουθώντας την ωορρηξία. Τα ποσοστά επιτυχίας κύησης είναι παρόμοια.

Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κατακόρυφη αύξηση των ποσοστών κυήσεων στα κρυοσυντηρημένα έμβρυα μετά την εφαρμογή της νεότερης μεθόδου κατάψυξης (υαλοποίηση), αλλά και τη χρήση νέας γενιάς κρυοπροστατευτικών υλικών.

 

Φαρμακευτικά ελεγχόμενος κύκλος

Στο πρωτόκολλο αυτό προετοιμάζεται φαρμακευτικά μόνο το ενδομήτριο για την εμβρυομεταφορά. Αρχικά προκαλείται καταστολή της υποφυσιακής λειτουργίας για να αποκλεισθεί η πιθανότητα άκαιρης ωορρηξίας, που θα είχε ως συνέπεια την έκκριση προγεστερόνης (και την αρνητική επίδρασή της στο ενδομήτριο). Ο κύκλος με ορμονική θεραπεία υποκατάστασης αποτελεί ιδανική λύση.

Η καταστολή αρχίζει την 21η ή την 2η ημέρα του κύκλου, όπως και στο μακρύ πρωτόκολλο της ωοθηκικής διέγερσης και ακολουθούνται τα ίδια βήματα ελέγχου της καταστολής. Στη δεύτερη φάση της θεραπείας, η προετοιμασία του ενδομητρίου γίνεται με χάπια ή αυτοκόλλητα 17-β οιστραδιόλης (λευκά χάπια Estopause, Cyclacur, αυτοκόλλητα Dermestril ή Estraderm) για περίπου 10-12 ημέρες, ελέγχοντας τότε το πάχος ενδομητρίου και τη μορφολογία του. Στη συνέχεια, προστίθενται χάπια προγεστερόνης (Utrogestan) και προγραμματίζεται η εμβρυομεταφορά 4 ημέρες (για έμβρυα τρίτης ημέρας) ή 6 ημέρες (για έμβρυα σταδίου βλαστοκύστης) αργότερα.

 

Φυσικός κύκλος

H εμβρυομεταφορά κρυοσυντηρημένων εμβρύων μπορεί να γίνει και σε φυσικό κύκλο. Παρακολουθούμε την ανάπτυξη του ωοθυλακίου και του ενδομητρίου με σειρά κολπικών υπερηχογραφημάτων και εξετάσεων αίματος. Υπολογίζεται ή προκαλείται ωορρηξία και αναλόγως προγραμματίζεται η εμβρυομεταφορά.

Μπορεί επίσης να γίνει σε φυσικό τροποποιημένο κύκλο. Η παρακολούθηση του κυρίαρχου ωοθυλακίου με υπέρηχο πραγματοποιείται τις ημέρες 3 και 10-12 του κύκλου. Όταν η μέση διάμετρος του κυρίαρχου ωοθυλακίου είναι ≥17 mm και το πάχος του ενδομητρίου είναι ≥7 mm, χορηγείται ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη (hCG, 5.000 IU Pregnylor ή 250 mg Ovitrelle) για να προκληθεί ωορρηξία. Η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται 4 ημέρες (για έμβρυα τρίτης ημέρας) ή 6 ημέρες (για έμβρυα σταδίου βλαστοκύστης) αργότερα.

Επίσης, στον φυσικό κύκλο μπορεί να δοθεί και ορμονική θεραπεία υποκαταστάσεως. Χορηγείται οιστραδιόλη (2 mg 3 φορές/ημέρα) την 3η ημέρα του κύκλου. Ο υπέρηχος πραγματοποιείται μετά από 7-8 ημέρες για να επιβεβαιωθεί ότι δεν έχει εμφανιστεί κυρίαρχο ωοθυλάκιο και να μετρηθεί το πάχος του ενδομητρίου. Εάν δεν υπάρχει κυρίαρχο ωοθυλάκιο και το πάχος του ενδομητρίου είναι ≥7 mm, τότε χορηγούνται κολπικά υπόθετα προγεστερόνης (600 mg ημερησίως) και προγραμματίζεται η εμβρυομεταφορά. Αυτή γίνεται 4 ημέρες (για έμβρυα τρίτης ημέρας) ή 6 ημέρες (για έμβρυα σταδίου βλαστοκύστης) μετά την έναρξη χορήγησης προγεστερόνης. Από την ημέρα της εμβρυομεταφοράς χορηγούνται κολπικά υπόθετα προγεστερόνης (400 mg 2 φορές/ημέρα) για ωχρινική υποστήριξη. Εάν επιβεβαιωθεί η εγκυμοσύνη, η ωχρινική υποστήριξη συνεχίζεται για τις πρώτες 12 εβδομάδες της κύησης.

 

Η κρυοσυντήρηση εμβρύων με υαλοποίηση προκάλεσε επανάσταση στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, αφού ουσιαστικά παγώνει τον χρόνο για το έμβρυο χωρίς να αλλοιώνει την ποιότητά του και μας προσφέρει την δυνατότητα να το αποψύξουμε σε όλα τα προεμφυτευτικά στάδια, όταν οι συνθήκες για την εμφύτευση στη μήτρα είναι οι πλέον ιδανικές για να οδηγηθούμε σε επιτυχημένη εγκυμοσύνη. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι δεν υπάρχει διαφορά στα ποσοστά εγκυμοσύνης μεταξύ φρέσκων και κρυοσυντηρημένων εμβρύων.

Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλές Μονάδες Εξωσωματικής γίνεται όλο και πιο συχνά κρυοσυντήρηση όλων των εμβρύων που προκύπτουν από μία θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης (freeze all) και κατόπιν μεταφορά των εμβρύων στη μήτρα σε έναν επόμενο κύκλο θεραπείας. Με τον τρόπο αυτό, μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης υπερδιέγερσης των ωοθηκών, που είναι η πιο συχνή επιπλοκή της εξωσωματικής. Πιστεύεται επίσης, ότι αυξάνονται και τα ποσοστά εμφύτευσης.

Ωστόσο, στις γυναίκες που έχουν φυσιολογική ανταπόκριση στα φάρμακα και δεν διατρέχουν τον κίνδυνο της υπερδιέγερσης των ωοθηκών, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η στρατηγική freeze all προσφέρει κάποιο όφελος. Τα ευρήματα νεότερων μελετών ουσιαστικά επιβεβαιώνουν αυτό που βλέπουμε στην καθημερινή κλινική πρακτική: δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη διαφορά είτε χρησιμοποιηθεί η στρατηγική του freeze all είτε όχι. Η κατάψυξη των εμβρύων, όμως, έχει μερικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως ότι δίνεται η ευκαιρία στο περιβάλλον της μήτρας να επιστρέψει στο φυσιολογικό έπειτα από τη λήψη των φαρμάκων που απαιτούνται για την παραγωγή ωαρίων και ότι υπάρχει χρόνος για ενδελεχή γενετικό έλεγχο των εμβρύων, ώστε να εμφυτευθούν τα πιο υγιή.

Η κρυοσυντήρηση των εμβρύων έχει επίσης αποδειχθεί ότι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ), το οποίο αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες γυναικείας υπογονιμότητας. Σε παλαιότερες μελέτες έχει διαπιστωθεί ότι στις γυναίκες με ΣΠΩ η μεταφορά εμβρύων έπειτα από κρυοσυντήρηση οδηγεί σε υψηλότερα ποσοστά επιτυχούς εγκυμοσύνης συγκριτικά με τη μεταφορά φρέσκων εμβρύων. Αν και δεν ξέρουμε πού ακριβώς οφείλεται αυτή η διαφορά, ίσως παίζει ρόλο το ότι δημιουργείται ένα πιο δεκτικό περιβάλλον στη μήτρα όταν περάσει λίγος καιρός από τη χορήγηση των ορμονών της εξωσωματικής.

 

Συμπερασματικά, η στροφή προς την κρυοσυντήρηση των εμβρύων άρχισε όταν μεγάλες μελέτες έδειξαν πως οι πιθανότητες επιτυχούς εμφύτευσης των εμβρύων στη μήτρα είναι αυξημένες όταν αυτά πρώτα καταψύχονται. Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν επίσης άλλες μελέτες που έδειξαν ότι η κρυοσυντήρηση δεν έχει παρενέργειες (π.χ. αυξημένα ποσοστά γενετικών ανωμαλιών) και ότι γενικά η όλη διαδικασία της κατάψυξης και της απόψυξης των εμβρύων είναι πολύ ασφαλής.

Υπολογίζεται ότι με τη μέθοδο της κρυοσυντήρησης εμβρύων έχουν ήδη γεννηθεί περισσότερα από 300.000 παιδιά σε όλο τον κόσμο.

 

Νικόλαος Δ. Πετρογιάννης Πλοίαρχος ΥΙ, PhD, MSc
Γυναικολόγος – Μαιευτήρας,
Ειδικός Αναπαραγωγής
Διευθυντής Μονάδας Υποβοηθούμενης  Αναπαραγωγής ΝΝΑ