Ευριπίδης Μαντούδης
Γυναικολόγος αναπαραγωγής – Mαιευτήρας
Το πρωτόκολλο Duo Stim και για ποιες γυναίκες συνιστάται
Οι γυναίκες με χαμηλό απόθεμα ωοθηκών – που γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι θα έχουν χαμηλή απόκριση στα φάρμακα της εξωσωματικής – είναι μια ομάδα γυναικών που παρουσιάζει πολλές προκλήσεις. Ξέρουμε ότι οι αυξημένες δόσεις φαρμάκων δεν προσφέρουν κάποιο πλεονέκτημα. Tι άλλο μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τις γυναίκες με χαμηλό απόθεμα ωαρίων και χαμηλή απόκριση στα φαρμακευτικά πρωτόκολλα, ώστε να τα καταφέρουν να γίνουν μανούλες και να κρατήσουν το μωράκι τους στην αγκαλιά τους;
Απόθεμα ωοθηκών – ΑΜΗ
Ας τα δούμε όλα από την αρχή. Ας μιλήσουμε για την έννοια ‘απόθεμα ωοθηκών’, μια έννοια που συσχετίζεται με τη -γνωστή σε όλους πλέον- ορμόνη ΑΜΗ.
Κάθε γυναίκα γεννιέται με το σύνολο των ωαρίων της, αυτά που θα έχει σε όλη τη ζωή της και -σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με την παραγωγή σπέρματος στους άνδρες- δεν παράγονται νέα ωάρια. Ο αριθμός των ωαρίων της γυναίκας είναι δηλαδή προκαθορισμένος ήδη από τη γέννησή της.
Η ΑΜΗ είναι μια ορμόνη που παράγεται στα ωοθυλάκια των ωοθηκών και είναι δείκτης των αποθεμάτων των ωοθηκών. Η ΑΜΗ μας φανερώνει πόσα ωάρια υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα και μας δίνει το χρονικό περιθώριο που έχει η γυναίκα στη διάθεσή της για μια εγκυμοσύνη. Η ΑΜΗ μπορεί να μας δείξει τα αποθέματα των ωαρίων και όχι την ποιότητά τους.
Πρόκειται για ένα χρήσιμο δείκτη για τη γονιμότητα και μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες
-εάν θέλουν να προσπαθήσουν για μωράκι, να ξεκινήσουν στοχευμένα τις προσπάθειές τους για να μη χάσουν πολύτιμο χρόνο.
-εάν ενδιαφέρονται να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους για το μέλλον, να βρουν την κατάλληλη στιγμή για να προχωρήσουν σε κατάψυξη ωαρίων.
Με λίγα λόγια, η ΑΜΗ είναι μια ορμόνη που μας βοηθάει στον έλεγχο της γονιμότητάς μας σε σχέση με τον χρόνο.
Οι γυναίκες μπορούν εύκολα να διαπιστώσουν τα επίπεδα της ΑΜΗ με μια αιματολογική εξέταση. Πρόκειται για μια απλή εξέταση αίματος που μπορεί να γίνει οποιαδήποτε μέρα του κύκλου και χωρίς να χρειάζεται η γυναίκα να είναι νηστική για την αιμοληψία. Σε συνδυασμό με έναν υπέρηχο από τον ειδικό αναπαραγωγής, μπορεί να δώσει μια εικόνα της γονιμότητας της γυναίκας σε κάθε ηλικία. Προτείνεται ο πρώτος έλεγχος να γίνεται μετά τα 30 και σίγουρα πριν τα 35.
Η τιμή της ΑΜΗ επηρεάζεται από την ηλικία, πιθανά από χειρουργεία στις ωοθήκες (π.χ. για ενδομητρίωση) που επηρεάζουν τον όγκο των ωοθηκών, από κάποια φαρμακευτική αγωγή κλπ. Κάποιες γυναίκες έχουν χαμηλότερη ΑΜΗ από την αναμενόμενη για την ηλικία τους ιδιοπαθώς.
Ο μύθος: «Αν έχω χαμηλή ΑΜΗ, δεν μπορώ να μείνω έγκυος».
Πρόκειται για μια λανθασμένη εντύπωση γύρω από την ΑΜΗ. Η ποιότητα των ωαρίων παίζει πολύ σημαντικό ρόλο για τη γονιμοποίηση και έπεται ο αριθμός των ωαρίων προς γονιμοποίηση. Πολλές γυναίκες με χαμηλή ΑΜΗ, με λίγα ωάρια, τα έχουν καταφέρει κι έχουν τα μωράκια τους στο σπίτι. Η χαμηλή τιμή ΑΜΗ δε θα πρέπει να τρομάζει τις γυναίκες.
Χαμηλή ΑΜΗ σημαίνει ‘καμπανάκι’, προειδοποίηση, σημαίνει ‘μην ξεχνάς τη γονιμότητά σου’. Ειδικά, αν η γυναίκα είναι πάνω από 40, όταν δηλαδή η ΑΜΗ μειώνεται πιο έντονα, λόγω ηλικίας, τότε χαμηλή ΑΜΗ σημαίνει ‘βιάσου!’.
Αντίθετα, ασυνήθιστα υψηλή τιμή ΑΜΗ συσχετίζεται με πολυκυστικές ωοθήκες.
Η ΑΜΗ ως δείκτης επιτυχίας της εξωσωματικής
Ίσως έχετε ακουστά ότι χαμηλή ΑΜΗ σημαίνει και χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας στην εξωσωματική. Πράγματι, η επιτυχία της εξωσωματικής εξαρτάται κυρίως από 2 παράγοντες:
-τον αριθμό των ωαρίων στην ωοληψία και
-την ηλικία της γυναίκας.
Άρα λοιπόν, η ΑΜΗ δεν είναι καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας, αλλά κυρίως η σημασία της αφορά στην εξατομίκευση του πρωτοκόλλου φαρμακευτικής αγωγής. Είναι πολύ σημαντικό ο ειδικός γυναικολόγος αναπαραγωγής να προσαρμόσει το πρωτόκολλο των φαρμάκων στο ιδιαίτερο προφίλ γονιμότητας της κάθε γυναίκας και με αυτό τον τρόπο να ‘εξασφαλίσει’ τα περισσότερα και καλύτερης ποιότητας ωάρια την ημέρα της ωοληψίας. Αυτό είναι καθοριστικό για την επιτυχία της εξωσωματικής.
Χαμηλή απόκριση στα φάρμακα της εξωσωματικής
Είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι οι γυναίκες με χαμηλή απόκριση στη διέγερση των ωοθηκών (και άρα λιγότερα ωάρια στην ωοληψία) είναι μια ομάδα γυναικών που παρουσιάζει σημαντική πρόκληση.
Είναι επίσης ξεκάθαρο ότι οι αυξημένες δόσεις φαρμάκων δεν προσφέρουν κάποιο πλεονέκτημα – αντίθετα μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ποιότητα των (λίγων) ωαρίων ή να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Tι άλλο μπορούμε να κάνουμε;
Απάντηση σε αυτό το ερώτημα έρχεται να δώσει η μέθοδος διπλής διέγερσης των ωοθηκών Duo Stim με δύο ωοληψίες στον ίδιο κύκλο. Πρόκειται για μια νέα προσέγγιση που φαίνεται ότι μπορεί να προσφέρει ένα αληθινό πλεονέκτημα και αύξηση του ποσοστού επιτυχίας στις γυναίκες με χαμηλό απόθεμα ωοθηκών. Με το Duo Stim έχουμε τη δυνατότητα να ‘εκμεταλλευτούμε’ πλήρως το δυναμικό των ωοθηκών και να συλλέξουμε ωάρια που πιθανά δεν είχαν προλάβει να ωριμάσουν μέχρι την πρώτη ωοληψία.
Μέχρι στιγμής, πέρα από όσα διαβάζουμε στις σχετικές κλινικές μελέτες, έχουμε δει εντυπωσιακά αποτελέσματα και στην καθημερινή κλινική πράξη. Πιο συγκεκριμένα, στη 2η ωοληψία έχουμε αρκετά περισσότερα ωάρια – και αυτό είναι το ζητούμενο στις γυναίκες με χαμηλό απόθεμα ωοθηκών. Το Duo Stim μπορεί να κάνει τη διαφορά σε αυτές τις περιπτώσεις.
Το πρωτόκολλο αποτελείται από αρκετά βήματα: διπλή ωοληψία και διπλή κατάψυξη εμβρύων. Επίσης, απαιτείται φαρμακευτική αγωγή για πιο πολλές μέρες σε σχέση με τα συμβατικά πρωτόκολλα. Η απόψυξη των εμβρύων και η εμβρυομεταφορά προγραμματίζονται σε επόμενο κύκλο.
Σίγουρα πρόκειται για ένα ‘εντατικό’ πρωτόκολλο και απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ενδελεχής εκτίμηση κάθε υποψήφιας προκειμένου να διαπιστώσουμε κατά πόσο είναι κατάλληλο για αυτήν.
Για ποιες γυναίκες προτείνεται το πρωτόκολλο DUO STIM;
Κάθε μέρα ακούμε διάφορες πρακτικές που υποτίθεται ότι θα βοηθήσουν τις γυναίκες με χαμηλή απόκριση ωοθηκών και εμφανίζονται ως νέες ευκαιρίες, αλλά στο πέρας του χρόνου διαπιστώνουμε ότι είναι λίγα είναι αυτά που μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Κάποιες από τις γυναίκες με χαμηλή απόκριση στα φάρμακα της εξωσωματικής είναι ενδεχομένως κατάλληλες υποψήφιες για το Duo Stim.
Ιδανικά το προτείνουμε για γυναίκες με χαμηλό αριθμό ωαρίων κατά τη διέγερση, αλλά στις οποίες φαίνεται ότι υπάρχουν κι άλλα μικρά ωάρια που δεν έχουν προλάβει να μεγαλώσουν ως την ημέρα της ωοληψίας. Σε αυτές τις γυναίκες, η δεύτερη διέγερση φαίνεται ότι είναι η κατάλληλη προσέγγιση.
Πέρα από τις γυναίκες με χαμηλό απόθεμα ωοθηκών, το Duo Stim είναι κατάλληλο για γυναίκες που δεν πρέπει να χάσουν πολύτιμο χρόνο, όπως όταν πρέπει να γίνει έναρξη θεραπείας για άλλη νόσο, ένα επικείμενο ταξίδι κλπ.
Ευριπίδης Μαντούδης
Γυναικολόγος αναπαραγωγής – μαιευτήρας
Επιστημονικά Υπεύθυνος της Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και Τράπεζας Κρυοσυντήρησης ‘Γέννημα IVF’.
