Γιώργος Παπαγεωργίου – Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής
Η αλήθεια είναι ότι η έννοια του ανδρισμού είναι περισσότερο συνδεδεμένη για τον άνδρα με το πόσο απήχηση έχει στις σχέσεις του με τις γυναίκες και πόσο σεξουαλικά ικανός και ενεργός είναι. Στην πραγματικότητα, όμως, η έννοια του ανδρισμού σχεδόν πάντοτε περιλαμβάνει και το “ως άνδρας είμαι ικανός για γονιμοποίηση”, παρότι στο λογικό επίπεδο συνειδητά γνωρίζουμε ότι αυτό δεν είναι απαραίτητο.
Όταν σε ένα ζευγάρι προκύπτει θέμα υπογονιμότητας, γνωρίζουμε καλά (από τους γυναικολόγους, βεβαίως) πως οι γυναίκες, όταν θέλουν να αποκτήσουν μωρό, εισέρχονται αμέσως σε διαδικασία εξετάσεων για να προσδιορίσουν το πρόβλημά τους. Όμως το πρόβλημα υπογονιμότητας πλέον αντιμετωπίζεται από τους ειδικούς της υπογονιμότητας πάντα σε επίπεδο ζεύγους. Και, πολύ συχνά, προκύπτει ότι οι άνδρες σύντροφοι αποτελούν το αίτιο του προβλήματος υπογονιμότητας.
Ποια η διαφορά στην αντιμετώπιση και διαχείριση του προβλήματος;
Ενώ η γυναίκα που θα διαγνωστεί με υπογονιμότητα θα στραφεί άμεσα στην αναζήτηση λύσεων, ο άνδρας φαίνεται ότι θα αντιμετωπίσει αρχικά το πρόβλημα με μεγαλύτερη αμηχανία και ψυχολογικό σοκ. Μάλιστα συχνά θα καθυστερήσει και να ελέγξει τον εαυτό του, παρότι στη σύντροφο και στον γυναικολόγο τους θα δηλώσει αρχικά πρόθυμος. Πλέον γνωρίζουμε καλά ότι και η γονιμότητα του άνδρα φθίνει με την ηλικία
Ένας άντρας σε ώριμη ηλικία (45 με 65), ακόμα κι όταν παριστάνει τον ενεργό στο σεξ ή πράγματι είναι ενεργός, μπορεί να αντιμετωπίζει μείωση της γονιμότητάς του. Και εννοώ μείωση όχι μόνο στην ποιότητα του σπέρματός του, αλλά και μείωση στην ικανότητά του να το ..παρέχει, δηλαδή στην ικανότητα του να κάνει σεξ.
Η μείωση στον άνδρα δεν είναι τόσο πρακτικά ξεκάθαρη όσο στη γυναίκα, η οποία μεγαλώνοντας και εισερχόμενη στην εμμηνόπαυση γνωρίζει ότι η γονιμότητά της φθίνει και είναι ψυχικά προετοιμασμένη για αυτό αλλά είναι πλέον κάτι που η Επιστήμη επιβεβαιώνει και στον άνδρα. Το σπέρμα του επηρεάζεται με την ηλικία και η φύση μπορεί να σταθεί αμείλικτη (π.χ. ολιγοσπερμία, αζωοσπερμία) και στην περίπτωση του άνδρα.
Μιλώντας για την ανδρική γονιμότητα δεν πρέπει να συλλογιστούμε μόνο το βιολογικό της κομμάτι. Στον άνδρα δεν φτάνει μόνο να θελήσει να γονιμοποιήσει, αλλά και να μπορεί να το κάνει.
Αυτό το “να μπορεί να το κάνει”, σημαίνει δύο πράγματα:
Πρώτον, να έχει βρει μία πρόθυμη σύντροφο η οποία και να τον αποδέχεται, αλλά και να εγκριθεί από αυτήν ως μελλοντικός πατέρας. Αυτό σημαίνει να μπορεί να σχετιστεί ψυχικά με γυναίκα και να συνδεθεί μαζί της, όμως εδώ υπάρχουν αυξανόμενες δυσκολίες ακόμα και στους πολύ νέους άντρες. Και αυξανόμενα πολλοί άντρες δεν μπορούν να ξεπεράσουν τέτοιες δυσκολίες τους χωρίς ψυχοθεραπεία.
Δεύτερον, να μην παθαίνει σωματοποιητικές αγκυλώσεις (δηλαδή να μην παθαίνει “ψυχοσωματικά”, όπως τα λέγαμε παλαιότερα) οι οποίες υποβαθμίζουν με έναν βιολογικά ανεξήγητο τρόπο τη γονιμότητά του. Είναι αυξανόμενα πολλοί οι υγιείς άντρες που αποκτούν σεξουαλικό πρόβλημα μόνον όταν το σεξ “σοβαρεύει” και από ερωτικό παιχνίδι γίνεται προσπάθεια τεκνοποίησης.
Και τότε υπάρχουν ομοίως πολλές γυναίκες που διαπιστώνουν, με τεράστια απογοήτευση, πως ο σύντροφος ξαναβρίσκει τη …”δύναμή” του μόνο με το “άσκοπο” σεξ.
Ποιες είναι οι σκέψεις στο μυαλό του άνδρα που του ανακοινώνεται ότι είναι υπογόνιμος;
Ο άνδρας στον οποίο διαπιστώνεται και ανακοινώνεται πρόβλημα γονιμότητας να ξέρετε ότι ταράζεται πολύ, παρότι προς τους γυναικολόγους και τις συντρόφους συχνά παριστάνει τον “άνετο”.
Για τον άνδρα, συχνότατα η ικανότητα γονιμότητας είναι τόσο σημαντική, ώστε όταν διαγνωστεί με υπογονιμότητα, ο ρόλος του μέσα στην σχέση ακυρώνεται και παύει να είναι ο ίδιος. Δηλαδή, μεταξύ άλλων, παθαίνει μια κρίση ταυτότητας, που την συνοψίζει με ερωτήματα μέσα του που συχνά μένουν ανέκφραστα προς τα έξω: “Πόσο άντρας είμαι, αν δεν μπορώ να γίνω πατέρας”; Αυτό το ερώτημα μάλιστα είναι άσχετο από το αν πραγματικά θέλει ή δεν θέλει να κάνει παιδιά.
Η εσωτερική του γνώση για την μηικανότητα να τεκνοποιήσει είναι τεράστιο πλήγμα για τον ναρκισσισμό του.
Όσον αφορά την ψυχολογία του άνδρα στον οποίον ανακοινώνεται πρόβλημα στην γονιμότητα, θα προσθέσω κάτι δυστυχώς στενάχωρο:
Αρκετά συχνά προκύπτουν τραγικές καταστάσεις, αν σκεφτούμε πως κάποιες κλινικές μελέτες δείχνουν ότι οι άντρες ώριμης ηλικίας 45+ ετών, στους οποίους ανακοινώνεται πρόβλημα γονιμότητας, παρουσιάζουν και μεγαλύτερα ψυχικά προβλήματα λόγω προβλημάτων με τον προστάτη. Μάλιστα, ενώ γνωρίζουμε ότι η σεξουαλική ικανότητα στον άνδρα μπορεί να κρατήσει μέχρι και σε βαθιά ηλικία 80+ ετών, και όχι μόνο με τη βοήθεια των μοντέρνων …χαπιών, αλλά και χάρη στην καλή του ψυχολογία, σε αντιδιαστολή θα σας πω ότι υπάρχουν αυξανόμενα πολλοί π.χ. 25χρονοι σε καλή βιολογική υγεία προς αναπαραγωγή, οι οποίοι όμως έχουν μεγάλα προβλήματα στύσης, αλλά και δυσκολίας καλών σχέσεων με το γυναικείο φύλο, άρα και γονιμότητας.
Τα σεξουαλικά προβλήματα είναι πολύ πιθανά σε ένα άνδρα που έχει διαγνωστεί ως υπογόνιμος;
Η ανακοίνωση προβλήματος υπογονιμότητας στον άνδρα, παρότι μπορεί να μην συνδέεται άμεσα και με σεξουαλική λειτουργία, μπορεί αμέσως να δημιουργήσει προβλήματα στο σεξ ανάμεσα στο ζευγάρι.
Ξέρουμε καλά ότι οι άντρες, περισσότερο από τις γυναίκες, συνηθίζουν να κατηγορούν όλους τους άλλους εκτός από τον εαυτό τους. Είναι πιθανό το πλήγμα στην αυτοπεποίθηση, που συνδέεται με το γεγονός ότι είναι υπογόνιμος, να επηρεάσει δραστικά τη σεξουαλική του συμπεριφορά. Είτε να γίνει απρόθυμος για σεξ, δηλαδή περισσότερο ψυχρός με μειωμένη λίμπιντο ή ακόμα και να παρουσιάσει προβλήματα σεξουαλικής ανικανότητας, ψυχολογικής προέλευσης.
Αν για παράδειγμα έχει προϋπάρχοντα σεξουαλικά προβλήματα π.χ θέματα πρόωρης ή καθυστερημένης εκσπερμάτισης ή προβλήματα στύσης, αναμένεται λόγω της ψυχολογικής επιβάρυνσης και του στρες που αυξάνεται μέσα του (εξαιτίας του ότι αντιμετωπίζεται πλέον ως ανάξιος επιβήτορας) να επιδεινωθούν.
Αυτή είναι, όμως, μόνο η μία πλευρά του νομίσματος, γιατί υπάρχει και η άλλη… που είναι η σεξουαλική υπερδραστηριότητα.
Ώστε η υπογονιμότητα μπορεί να οδηγήσει σε υπερσεξουαλικότητα;
Ίσως ακούγεται παράδοξο κι όμως συμβαίνει πολύ συχνά αυτό. Ένας άνδρας, ο οποίος διαπιστώνεται και διαγιγνώσκεται με πρόβλημα υπογονιμότητας, για να αναπληρώσει την απώλεια ικανότητας για αναπαραγωγή ψυχικά νοούμενης βεβαίως μπορεί να γίνει υπερδραστήριος σεξουαλικά και συνήθως …εκτός γάμου, προκειμένου να αντισταθμίσει το τραύμα στον ναρκισσισμό του.
Για να το πω με απλά λόγια: είναι πιο επιρρεπής να αναζητήσει και επιβεβαιώσει τον χαμένο ανδρισμό που βιώνει σε ξένες αγκαλιές.
Κι όμως, η κρυφή αιτία πίσω από την ανδρική υπογονιμότητα μπορεί να είναι μόνον ψυχολογικής αιτίας;
Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι, κάποιες φορές η υπογονιμότητα ενός άνδρα μπορεί να είναι ψυχολογικής προέλευσης από στρες που σωματοποιείται, όσο κι αν αυτό ακούγεται απίστευτο. Δηλαδή κάποιος άνδρας, πραγματικά σε ασυνείδητο επίπεδο, δεν θέλει να τεκνοποιήσει. Κι ας βεβαιώνει λεκτικά το αντίθετο.
Το συνηθέστερο παράδειγμα είναι το εξής: ο άνδρας- σύντροφος επιθυμεί κατά βάθος να είναι εκείνος το αιώνιο “παιδί” της συντρόφου του. Δηλαδή, στην πραγματικότητα επιθυμεί η σύντροφος να τον φροντίζει αποκλειστικά και για πάντα. Αυτή είναι δηλαδή η βαθύτερη (και συχνά ανομολόγητη) ψυχολογική του ανάγκη. Έχει ανάγκη από μια “σύντροφο μαμά”, την οποία μπορεί να έχει βρει και φοβάται ότι ένα αληθινό παιδί μπορεί απειλήσει την όποια ισορροπία.
Σε έναν τέτοιο ρόλο δεν επιθυμεί πραγματικά να φέρει στον κόσμο ένα επίσης πραγματικό παιδί που θα του κλέψει τον ρόλο.
Τα αίτια αυτά, σε μία τέτοια περίπτωση, είναι ψυχολογικής φύσεως και δεν μπορεί να περάσουν μόνα τους παρά μόνο με ψυχοθεραπεία.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, συχνά βλέπουμε ζευγάρια που ξεκινούν ψυχοθεραπεία για να αντιμετωπίσουν την ψυχολογική καταπόνηση που προκαλούν στη σχέση τους τα προβλήματα της υπογονιμότητας (κι η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης) τελικά να δυναμώνουν ψυχολογικά, να ενώνονται περισσότερο και τελικά να καταφέρνουν να τεκνοποιήσουν. Και αρκετά συχνά μάλιστα το κατορθώνουν με φυσιολογικό τρόπο, ύστερα από ανεπιτυχείς προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Πώς αντιδρά ψυχικά ο άνδρας που του ανακοινώνεται ότι για να αποκτήσει παιδί χρειάζεται η σύντροφός του να χρησιμοποιήσει σπέρμα δότη;
Καταρχήν να πούμε το αντίστροφο: Γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες είναι πιο δεκτικές και αφομοιώνουν πιο εύκολα το κομβικό σημείο στη διαδικασία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όταν ο γιατρός ανακοινώνει ότι πρέπει να χρησιμοποιήσουν ωάριο δότριας για να καταφέρουν να αποκτήσουν μωρό. Ίσως βέβαια το γεγονός ότι αυτές οι ίδιες θα κυοφορήσουν το μωρό (κι ας προέρχεται από ωάριο δότριας) τις επιτρέπει να συνδεθούν πιο εύκολα με το έμβρυο που θα μεγαλώσει στην κοιλιά τους και το οποίο θα κυοφορήσουν εννέα μήνες.
Για τον άνδρα, παρόλο που του είναι πιο εύκολο να δεχτεί το ωάριο δότριας που θα γονιμοποιηθεί με το σπέρμα του, δεν του είναι τόσο εύκολο να συμφωνήσει στη χρήση σπέρμα δότη, παρόλο που η εμπειρία δείχνει ότι τελικά το αποδέχονται και προχωρούν στη διαδικασία προκειμένου να αποκτήσουν μωρό με τη σύντροφό τους. Σίγουρα το πώς θα σταθεί δίπλα του σε αυτό το δίλημμα η σύντροφός του παίζει ρόλο. Κι η βοήθεια, όχι μόνο από τους ειδικούς στην εξωσωματική, αλλά και τους ψυχολόγους, είναι πάντα υποστηρικτική σε τέτοιου είδους διαδικασίες.
Τι θα πρέπει να θυμάται η σύντροφος κάθε υπογόνιμου άνδρα;
Παίρνουμε λοιπόν ως δεδομένο εδώ ότι ο άνδρας έχει διαγνωστεί με υπογονιμότητα και όχι η γυναίκα. Όσο ανακουφιστικό κι αν είναι για εκείνην ότι δεν ευθύνεται βιολογικά για την αδυναμία να κάνουν μωρό, θα πρέπει να ξέρει ότι αν αντιμετωπίσει το πρόβλημα του συντρόφου της μόνο με λογικούς όρους (π.χ. απευθυνόμενη σε έναν ειδικό υπογονιμότητας που θα παρέχει συμβουλές μόνο για την αντιμετώπιση του προβλήματος σε οργανικό επίπεδο, χωρίς να λάβει υπόψη και τον ψυχολογικό παράγοντα για τον άνδρα), θα μείνει σε επιφανειακές λύσεις. Τουλάχιστον για όσο καθυστερεί η επίτευξη του στόχου “μωρό” (η διαδικασία τεκνοποίησης μπορεί να είναι αρκετά χρονοβόρα και ψυχοφθόρα), η ψυχολογία του άντρα είναι εύθραυστη. Δεν αποκλείεται να οδηγηθεί ακόμα και στον χωρισμό, όντας ανίκανος να διαχειριστεί το συναίσθημα ότι ευθύνεται αυτός για την αδυναμία τεκνοποίησης. Τότε ίσως προτιμήσει να κάνει μετάβαση σε μια άλλη σχέση, εκεί όπου θα μπορεί να κρύψει το πρόβλημά του πίσω από μια δήλωση «δεν θέλω παιδιά».
Τι άλλο χρειάζεται να ξέρει η σύντροφος του υπογόνιμου άνδρα;
Ότι δεν πρέπει να του τονίζει το μερίδιο ευθύνης, χρησιμοποιώντας φράσεις “δικό σου είναι το πρόβλημα”. Θα πρέπει να είναι προσεκτική στον περίγυρό τους για τις πληροφορίες που αποκαλύπτει. Ένα ζευγάρι με υπογονιμότητα πρέπει να μένει ενωμένο, ανεξάρτητα με το ποιος ευθύνεται σε βιολογικό επίπεδο για την υπογονιμότητα. Πρέπει να είναι ενωμένο και κατά τη διάρκεια των διαδικασιών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Αλλιώς ο κίνδυνος χωρισμού καραδοκεί. Όπως επίσης και ο κίνδυνος να μείνουν “μαζί”, όμως δυστυχισμένοι. Και πρέπει να το ξέρουν και οι δύο αυτό.
Η ανακοίνωση προβλήματος υπογονιμότητας στον άνδρα, παρότι μπορεί να μην συνδέεται άμεσα και με σεξουαλική λειτουργία, μπορεί αμέσως να δημιουργήσει προβλήματα στο σεξ ανάμεσα στο ζευγάρι.
Who Is Who:
Ο Γιώργος Παπαγεωργίου είναι διευθυντής & επόπτης επιστημονικού προσωπικού στην ΨΥΧΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ. Έχει σπουδάσει Ψυχολογία στην Αγγλία και έχει κάνει μεταπτυχιακή εκπαίδευση στην Ψυχολογία της Υγείας.
Παρότι έχει λάβει αρχικά Συστημική εκπαίδευση, πλέον τον ελκύει η προσέγγιση Σχεσιακής Ψυχανάλυσης (Rela- tional Psychoanalysis). Έχει μεγάλη εμπειρία στην παρακολούθηση και παροχή συμβουλών σε θεραπευόμενους με κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, χαρακτηρολογικές δυσλειτουργίες. Έχει συνιδρύσει την εταιρεία “ΨΥΧΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΙΚΕ” (www.psychikifrontida.gr) και μεταξύ άλλων συμβουλεύει με εποπτικό ρόλο τους επιστημονι- κούς συνεργάτες της “Ψυχικής Φροντίδας”. Η πλούσια εμπειρία του τον οδήγησε στη δημιουργία της πρώτης ορ- γανωμένης μονάδας παροχής ψυχικής φροντίδας κατ’ οίκον στην Ελλάδα. Είναι μέλος των Group Analytic Society International και International Association for Relational Psychoanalysis & Psychotherapy (IARPP) – ΗΠΑ.
Γιώργος Παπαγεωργίου – Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής
Διευθυντής & επόπτης επιστημονικού προσωπικού στην ΨΥΧΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ.
