Dr. Γιώργος Λάγιος
Κλινικός σύμβουλος ψυχικής υγείας, ψυχοθεραπευτής και ομιλητής
«Φοβάμαι ότι θα με αφήσει γιατί είμαι στείρoς. Φοβάμαι ότι θα με αφήσει για κάποιον που μπορεί να τους δώσει ένα παιδί». Αυτός είναι ένας πολύ συνηθισμένος φόβος που πολλοί άνθρωποι δεν αποκαλύπτουν ποτέ στον ερωτικό σύντροφό τους.
Ξεκινώντας να γράφω, το πρώτο πράγμα που μου πέρασε από το μυαλό είναι ότι και εγώ μπορεί να είμαι υπογόνιμος. Η αυτόματη αρνητική σκέψη είναι ότι είμαι ανεπαρκής. Όμως, δεν μπορώ να αισθάνομαι άβολα για κάτι το οποίο δεν ευθύνομαι και δεν θα έπρεπε να με κάνει και κανένας άλλος να αισθάνομαι έτσι. Επίσης επειδή το δημογραφικό πρόβλημα νομίζουμε ότι είναι πρόβλημα, θεωρώ πως το να είμαστε περισσότεροι και πιο δυστυχισμένοι είναι μεγαλύτερο πρόβλημα..
Ας δούμε λίγο μερικές μελέτες:
Τα αναπαραγωγικά φαινόμενα είναι μια φυσική διαδικασία στους ζωντανούς οργανισμούς, η οποία στον άνθρωπο, εκτός από φυσιολογικές πτυχές, έχει κοινωνικές και ψυχολογικές διαστάσεις, έτσι ώστε ένας από τους στόχους του γάμου και της δημιουργίας οικογένειας είναι η αναπαραγωγή και η γονιμότητα. Η γέννηση ενός βρέφους μπορεί να ενισχύσει την οικογενειακή βάση, να καλύψει τις συναισθηματικές ανάγκες των ανθρώπων και, τέλος, να οδηγήσει στην ανανέωση και τη συνέχεια της γενιάς. Όμως, η υπογονιμότητα είναι ένα γεγονός που δεν συμβιβάζεται με όλες τις αναφερόμενες περιπτώσεις. Έτσι, στη λίστα των αγχωτικών γεγονότων της ζωής, η υπογονιμότητα ανέκαθεν ήταν ένα από τα πιο αρνητικά γεγονότα, που θεωρείται ότι ισοδυναμεί με θάνατο του παιδιού ή του συζύγου. Ωστόσο, σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες που αντιμετωπίζουν ταχεία αύξηση του πληθυσμού, ο έλεγχος της γονιμότητας έχει μεγάλη σημασία και η υπογονιμότητα αγνοείται. Αυτό γίνεται πιο σημαντικό στις χώρες που έχουν υψηλό ποσοστό γονιμότητας, επειδή η γονιμότητα, πολιτιστικά και κοινωνικά, κατέχει ιδιαίτερη θέση μεταξύ των ζευγαριών και των οικογενειών τους. Δεδομένου ότι η κυρίαρχη άποψη της κοινωνίας πιστεύει ότι η εγκυμοσύνη, ο τοκετός, ο θηλασμός και η ανατροφή του παιδιού είναι γυναικεία θέματα, οι γυναίκες είναι επίσης υπεύθυνες για τη στειρότητα και υφίστανται έντονο σχετικό άγχος. Αυτός είναι ο λόγος για τη διεξαγωγή πολλών μελετών για τις επιπτώσεις της υπογονιμότητας στις γυναίκες. Ωστόσο, ορισμένες από τις μελέτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι εάν η διάγνωση της υπογονιμότητας είναι η ανδρική υπογονιμότητα, θα είχε πιο αρνητική ανταπόκριση στους άνδρες και θα προκαλούσε έξαρση στην κατάθλιψη, την κοινωνική αποστροφή και την αποτυχία.
Μελέτες που αφορούν στην υπογονιμότητα στους άντρες έδειξαν ότι οι άνδρες, παρομοίως με πολλές γυναίκες, υπέφεραν επίσης από άγχος, απομόνωση, αυτοκατηγορία και ανεπαρκή σεξουαλική δύναμη και συναίσθημα. Λόγω συσχέτισης μεταξύ της γονιμότητας και της ανδρικής σεξουαλικής δύναμης, οι υπογόνιμοι άνδρες συνήθως αισθάνονται ότι η ταυτότητα και ο ανδρισμός τους δεν είναι επαρκείς. Σε μια άλλη μελέτη, διαπιστώθηκε ότι οι άνδρες που ήταν υπογόνιμοι είχαν περισσότερα αρνητικά συναισθήματα σε σύγκριση με τους άνδρες των οποίων η αιτία υπογονιμότητας δεν σχετιζόταν με αυτούς. Η αδυναμία απόκτησης παιδιών στην κοινωνία μας όπου δίνεται μεγάλη προσοχή στη γονιμότητα και η αναπαραγωγή θεωρείται ένας από τους θεμελιώδεις στόχους του γάμου, προκαλεί πολλά ψυχικά προβλήματα στους υπογόνιμους άνδρες. Ο φόβος της απόρριψης, του διαζυγίου, του νέου γάμου κλπ. επιφέρει πολλαπλές δυσάρεστες αλλαγές στους υπογόνιμους άνδρες και θα τους προκαλούσε πολλά κοινωνικά και ψυχολογικά στρες και εντάσεις.
Ταυτόχρονα, η αλληλεπίδραση μεταξύ σεξουαλικών προβλημάτων και υπογονιμότητας είναι ασαφής. Πολλές μελέτες από τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν καταδείξει ότι η υπογονιμότητα συνδέεται συχνά με σεξουαλικά προβλήματα στους άνδρες. Μια πρόσφατη μελέτη στις ΗΠΑ έδειξε υψηλό ποσοστό στυτικής δυσλειτουργίας, καταθλιπτικών συμπτωμάτων και δυσλειτουργικών σεξουαλικών σχέσεων μεταξύ ανδρών συντρόφων υπογόνιμων ζευγαριών. Άλλες μελέτες στις ΗΠΑ έχουν βρει ότι οι άνδρες σύντροφοι υπογόνιμων ζευγαριών βιώνουν αυξημένο σεξουαλικό στρες που σχετίζεται με τη στειρότητα, χαμηλότερη σεξουαλική ικανοποίηση και χειρότερη στυτική λειτουργία και ότι συγκεκριμένοι υπότυποι ανδρικής υπογονιμότητας αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο στυτικής δυσλειτουργίας. Με βάση αυτά τα δεδομένα, τα υπάρχοντα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η ανδρική υπογονιμότητα μπορεί πράγματι να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για σεξουαλικά προβλήματα στους άνδρες.
Παρόλο που η ανδρική υπογονιμότητα έχει ενοχοποιηθεί ως παράγοντας κινδύνου για την αύξηση της προσωπικής δυσφορίας, από ό,τι γνωρίζουμε, καμία μελέτη μέχρι σήμερα δεν έχει αξιολογήσει ταυτόχρονα δημογραφικά χαρακτηριστικά, κοινωνικοοικονομική κατάσταση, φυλετικό υπόβαθρο, θρησκευτική πεποίθηση και ιστορικό γονιμότητας ως προγνωστικούς παράγοντες της ψυχοκοινωνικής επίδρασης του αρσενικού παράγοντα υπογονιμότητας. Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν σημαντικά στον τρόπο με τον οποίο οι άνδρες αντιλαμβάνονται τον αντίκτυπο της διάγνωσης υπογονιμότητας.
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η υπογονιμότητα είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας σε μια σχέση.
Εάν η σχέση είναι κατά τα άλλα ισχυρή, η υπογονιμότητα είναι απίθανο να τη χωρίσει.
Οι ερευνητές προτείνουν ότι ορισμένοι άνδρες χρησιμοποιούν την αυτοκατηγορία ως τρόπο να απομακρύνουν το άγχος από τη σύζυγό τους. Με άλλα λόγια, λέγοντας «για όλα φταίω εγώ», ελπίζουν να μειώσουν τον συναισθηματικό πόνο του αγαπημένου τους προσώπου.
Ωστόσο, αυτό το είδος σκέψης βλάπτει τις σχέσεις. Δεν είναι ωφέλιμο για κανέναν και δεν αφαιρεί ή ανακουφίζει από το άγχος του άλλου συντρόφου.
Ένταση και δυσαρέσκεια. Ποιος το έχει χειρότερο, αυτός που υποβάλλεται στις περισσότερες διαδικασίες; Ή αυτός που είναι υπογόνιμος (αν είναι μόνο ένας από τους δύο), και επομένως έχει το συναισθηματικό βάρος του να αισθάνεται λάθος; Ενώ ορισμένες έρευνες έχουν βρει ότι άνδρες που αντιμετωπίζουν υπογονιμότητα μπορεί να είναι πιο πιθανό να αισθάνονται δυσαρεστημένοι με τον εαυτό τους και τον γάμο τους, άλλες μελέτες έχουν βρει ότι μπορεί να φέρει τα ζευγάρια πιο κοντά. Σύμφωνα με την έρευνα, ο αγώνας -και η ανάγκη τους για αμοιβαία υποστήριξη- είναι που οδηγεί σε έναν πιο ασφαλή δεσμό. Και ο πιο σημαντικός τρόπος που μπορεί το ζευγάρι να μειώσει τις εντάσεις και να αντεπεξέλθει καλύτερα, είναι με το να μιλούν μεταξύ τους. Μοιραστείτε φόβους. Μην περπατάτε ανησυχώντας ότι ο σύντροφός σας μπορεί να σας αφήσει. Αν και μπορεί να είναι τρομακτικό το πώς μπορεί να αισθάνεστε, πιθανότατα θα ανακουφιστείτε όταν ο σύντροφός σας σας διαβεβαιώσει ότι η υπογονιμότητα δεν πρόκειται να τον/την απομακρύνει.
Κάθε άνθρωπος αποφασίζει πως θέλει να ζήσει τη ζωή του και φυσικά σεβόμαστε τις επιθυμίες του, ακόμα κι αν αυτές πληγώνουν. Επειδή πάντα βάζω μία προσωπική πινελιά σε οτιδήποτε γράφω, θα σας πω το εξής:
Αν τυχόν η σύντροφος μου αποφάσιζε πως δεν θέλει να είμαστε μαζί γιατί είμαι υπογόνιμος, τότε θα είχα επιλέξει να είμαι με λάθος σύντροφο. Η εγκεφαλική και συναισθηματική σύνδεση θα ήταν μία ψευδαίσθηση τόσο καιρό. Αν δεν μπορούμε να αγαπήσουμε τον σύντροφό μας γι’ αυτό ακριβώς που είναι, τότε πώς θα αγαπήσουμε το παιδί μας; Να θυμόμαστε πάντα ότι υπάρχουν και εναλλακτικές λύσεις, όπως η υιοθεσία.
Dr. Γιώργος Λάγιος PhD, M.Sc. (CBT)
Κλινικός σύμβουλος ψυχικής υγείας, ψυχοθεραπευτής και ομιλητής
Καθηγητής Ψυχοσεξουαλικής θεραπείας και συγγραφέας
