Η μεσογειακή διατροφή ως παράγοντας ευζωίας και γονιμότητας
«Μεσογειακή διατροφή», δύο λέξεις που είμαι σίγουρη ότι έχεις βαρεθεί να ακούς ή να διαβάζεις, από τη μικρή ηλικία του Δημοτικού και την οικογένειά σου έως τα διάφορα περιοδικά, sites και τις τηλεοπτικές εκπομπές. Έχεις ακούσει πολλά, έχεις συγκρατήσει και δύο-τρία πραγματάκια για «πυραμίδες» και «πολλά λαχανικά», αλλά ακόμα υπάρχει σύγχυση στο μυαλό σου.
Αλλά, τι είναι επιτέλους αυτή η μεσογειακή διατροφή;
Η ιστορία και η φιλοσοφία της
Κατά το παρελθόν, υπήρξαν τόσες διαφορετικές εκδοχές της μεσογειακής διατροφής όσες και οι παραδοσιακές δίαιτες των χωρών που συνορεύουν με τη Μεσόγειο.
Ωστόσο, κατά τη Διεθνή Διάσκεψη για τις Μεσογειακές Διατροφές το 1993, φορείς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Harvard, έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση σε ορισμένα τρόφιμα της ελληνικής, ιταλικής και ισπανικής διατροφικής παράδοσης του 20ού αιώνα, καθώς εκείνη την εποχή οι χώρες αυτές εμφάνισαν χαμηλά ποσοστά χρόνιων νόσων και υψηλότερο -από το μέσο όρο- προσδόκιμο ζωής ενηλίκων (παρά την περιορισμένη πρόσβαση που υπήρχε σε υγειονομική περίθαλψη), θέτοντας τις βάσεις αυτής της διατροφικής κουλτούρας, όπως τη συναντάμε σήμερα.
Λίγο αργότερα, το 1995, επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου του Harvard εισήγαγε τη Μεσογειακή Πυραμίδα Διατροφής ως βασικό οδηγό εξοικείωσης με τις πιο κοινές τροφές της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου, συνθέτοντας μια διατροφή υψηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες και φυτικές ίνες, κρατώντας παράλληλα χαμηλά επίπεδα κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης με την…
- Συχνή κατανάλωση λαχανικών, φρούτων, δημητριακών, οσπρίων και καρπών
- Μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών, ψαριών και πουλερικών
- Μικρή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένων προϊόντων
- Ανάδειξη του ελαιόλαδου ως τη βασική πηγή λιπαρών
Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η μεσογειακή διατροφή δεν αποτελεί ένα αυστηρά σχεδιασμένο διατροφικό πλάνο, αλλά μια διαφορετική διατροφική φιλοσοφία. Θεωρείται σήμερα ως ένα από τα πιο υγιεινά διατροφικά πρότυπα, καθώς αποδεδειγμένα συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου πολλών χρόνιων παθήσεων, ενώ παράλληλα αποτελεί βασικό παράγοντα ευζωίας.
Μεσογειακή διατροφή ως παράγοντας ευζωίας
Μια ζωή με απολαύσεις και ανέσεις, αυτό είναι η ευζωία. Διατροφικά, αυτά ακριβώς απολαμβάνουν οι ακόλουθοι της μεσογειακής διατροφής. Όταν κατανοήσεις τη λογική και αφουγκραστείς το βασικό νόημα της Διατροφικής Πυραμίδας, συνειδητοποιείς το εξής: Κυριολεκτικά κανένα τρόφιμο δεν αποκλείεται. Ένα πολύ γλυκό και απολαυστικό παράδειγμα είναι η σοκολάτα, όσο unhealthy ή «αμαρτωλή» θέση πιθανώς να έχει στο μυαλό του μέσου ανθρώπου. Κι όμως, τη σοκολάτα μπορεί πολύ άνετα να την καταναλώνει ο καθένας και μάλιστα με μεγαλύτερη συχνότητα από όση θα φανταζόταν. Πώς όμως;
Εδώ έρχεται το δεύτερο μαγικό χαρακτηριστικό της μεσογειακής διατροφής, το οποίο θεωρώ ότι την ξεχωρίζει από όλα τα υπόλοιπα διατροφικά πρότυπα. Δεν ορίζονται συγκεκριμένες ποσότητες τροφίμων. Η επιλογή των ποσοτήτων καθορίζεται από το άτομο που την ακολουθεί. Με αυτό τον τρόπο, με τους κατάλληλους συνδυασμούς τροφίμων και ποσοτήτων (που φυσικά συνάδουν με το ιατρικό ιστορικό του καθενός), κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει απεριόριστη ελευθερία επιλογών. Μαγικό.
Έχοντας εξασφαλίσει τόσο την απόλαυση όσο και την άνεση, μέσω πολυάριθμων ερευνών, έχει αποδειχθεί ότι το διατροφικό πρότυπο της μεσογειακής διατροφής προστατεύει από την εμφάνιση πολλών χρόνιων νοσημάτων, όπως η παχυσαρκία, η καρδιαγγειακή νόσος, ο σακχαρώδης διαβήτης, ο καρκίνος κ.ά., ενισχύοντας τη μακροπρόθεσμη υγεία. Επιπλέον, η υψηλή πρόσληψη αντιοξειδωτικών και φυτικών ινών, μέσω της συχνής κατανάλωσης προϊόντων ολικής άλεσης, φρούτων και λαχανικών, μειώνει το στρες και τα συμπτώματα κατάθλιψης. Η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής παρέχει ακόμη πιθανή προστασία από νευρολογικά νοσήματα, όπως η νόσος Alzheimer.
Από τη θετική της επίδραση στην υγεία επωφελούνται ακόμα και άτομα τα οποία έχουν ήδη κάποιο από τα παραπάνω νοσήματα. Η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής φαίνεται ότι συμβάλλει στη βελτίωση διαφόρων δεικτών υγείας, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς της σε αντιφλεγμονώδεις ουσίες, όπως είναι τα ω-3 λιπαρά οξέα που συναντάμε στους ξηρούς καρπούς και τα ψάρια. Παράλληλα, ως ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο, οι ευεργετικές δράσεις της επεκτείνονται και στην επίτευξη ενός υγιούς σωματικού βάρους.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν περίτρανη απόδειξη ότι η μεσογειακή διατροφή βελτιώνει τους δείκτες ευζωίας, καθώς προάγει και ενισχύει τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία.
Μεσογειακή διατροφή ως παράγοντας γονιμότητας
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένα στα έξι ζευγάρια αντιμετωπίζουν πρόβλημα γονιμότητας. Διάφοροι τροποποιήσιμοι παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η άσκηση και το στρες φαίνεται πως επηρεάζουν σημαντικά την αναπαραγωγική απόδοση των ζευγαριών. Μπορούμε, όμως, μέσα από μικρές αλλαγές στη διατροφή να βελτιώσουμε τη γονιμότητά μας;
Το ερώτημα αυτό έρχονται να απαντήσουν έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία. Έχει αποδειχθεί ότι η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής, δηλαδή η επαρκής κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, φυτικών πρωτεϊνών (π.χ. οι πρωτεΐνες που συναντάμε στα όσπρια) και ψαριών βελτιώνει τη γονιμότητα σε άντρες και γυναίκες.
Ειδικότερα, στους άντρες οδηγεί σε καλύτερη ποιότητα του σπέρματος, ενώ στις γυναίκες οφέλη φαίνεται πως υπάρχουν τόσο στη σύλληψη με φυσικό τρόπο, όσο και στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Η μεσογειακή διατροφή μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες εγκυμοσύνης και τοκετού σε γυναίκες οι οποίες υποβάλλονται σε θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης, ενώ επιπλέον, η υψηλή περιεκτικότητά της σε ω-3 λιπαρά οξέα φαίνεται πως ενισχύει την υγεία του εμβρύου. Επιπλέον, η μεσογειακή διατροφή δρα προστατευτικά στην ινσουλινοαντίσταση κι αυτή, με τη σειρά της, στην ωορρηξία, δηλαδή στην απελευθέρωση του ωαρίου από την ωοθήκη, ώστε να μπορέσει να γονιμοποιηθεί. Έτσι, σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου της Navarra, η μεσογειακή διατροφή επηρεάζει έμμεσα τη γονιμότητα. Η μεσογειακή δίαιτα περιέχει θρεπτικές ουσίες που βοηθούν το σώμα να αποβάλει το σάκχαρο από το αίμα, χρησιμοποιώντας λιγότερη ινσουλίνη γι’ αυτόν τον σκοπό. Αυτό επιτρέπει στον οργανισμό να διατηρεί καλύτερη ισορροπία στις ορμόνες του, πράγμα που διευκολύνει την αναπαραγωγή.
Συμπερασματικά
H μεσογειακή διατροφή αποτελεί ένα υπερόπλο στα χέρια του καθένα από εμάς για τη βελτίωση της καθημερινότητάς του, αλλά και έναν σύμμαχο ενάντια στην υπογονιμότητα. Χρειάζεται, όμως, ιδιαίτερη προσοχή και καθοδήγηση από έναν επαγγελματία διατροφολόγο, καθώς είναι πάρα πολύ εύκολο να παρερμηνεύσουμε τις ποσότητες τροφών που πρέπει να καταναλώσουμε και να δούμε τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που περιμένουμε. Τα οφέλη αυτού του διατροφικού προτύπου δεν οφείλονται μόνο στην τεράστια ποικιλία των τροφίμων που είναι διαθέσιμα, αλλά και στους συνδυασμούς τους.
Τηρούμε τον κανόνα του μέτρου, συνδυάζουμε σωστά τις τροφές και απολαμβάνουμε αβίαστα όλα τα καλά που αυτή η υγιής διατροφική κουλτούρα μας υπόσχεται για μια ζωή.
Κλειώ Δ. Χούπη
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
MSc Pathology of Pregnancy, Ιατρική Σχολή Αθηνών
