Η ψυχολογία του ζευγαριού πριν την εξωσωματική
Επιθυμία. Έντονη επιθυμία! Αγωνία. Καταιγιστική αγωνία! Φόβος. Φόβος μέχρις εξάντλησης. Ενοχές. Ισοπεδωτικές ενοχές, με πραγματικό ή με μη πραγματικό περιεχόμενο.
Ελπίδα. Ελπίδα που έχει βάση ή που είναι μια ροζ ψευδαίσθηση; Εξετάσεις. Εξετάσεις. Εξετάσεις. Ματαιώσεις. Ελπίδα. Ενθουσιασμός. Ματαιώσεις. Ερωτήματα. Ερωτήματα αναπάντητα.
Να εμπιστευτούμε ποιον άραγε; Πώς θα κρίνουμε αυτόν που θα ξέρει, ενώ εμείς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε;
Να εμπιστευτούμε τον έμπειρο γιατρό ή τον νέο που διαθέτει τελευταία τεχνολογία;
Να εμπιστευτούμε ο οργανωμένο κέντρο που, όμως, κάνει μάρκετινγκ και δημόσιες σχέσεις ή τον γυναικολόγο μας που, όμως, είναι επιφυλακτικός ως προς το αποτέλεσμα;
Να εμπιστευτούμε τις συστάσεις της φίλης, των κουμπάρων, του ζευγαριού που συναντήσαμε τυχαία και είχε θετική έκβαση ή τα sites στο internet;
Πόσο μπορούμε να επιμένουμε; Μήπως να τα παρατήσουμε; Όμως θα νιώθουμε άσχημα. Μήπως να συνεχίσουμε, μέχρις… Αλλά δεν αντέχουμε άλλες ματαιώσεις.
Και το οικονομικό κόστος; Για ένα τέτοιο σκοπό θα τα καταφέρουμε! Αλλά μήπως μας εκμεταλλεύονται, δίχως πιθανότητες να τα καταφέρουμε;
Και η υγεία της γυναίκας με τη λήψη τόσων ορμονών, μήπως μπορεί να βλαφτεί άσχημα; Κι αν είναι έτσι, μήπως εμπρός σε έναν τέτοιο στόχο πρέπει να το παραβλέψουμε; Μήπως, όμως, θα είναι μια επιβάρυνση τόσο μεγάλη;
Μήπως πρέπει να προσπαθήσουμε άλλη μια φορά; Αλλά, έτσι δεν είχαμε πει και την προηγούμενη φορά; Και αν τώρα με αυτόν το νέο γιατρό που γνωρίσαμε έχουμε καλύτερο αποτέλεσμα;
Ερωτήματα. Ερωτήματα αναπάντητα.
Η ύπαρξη των όποιων αντιτιθέμενων ή αρνητικών συναισθημάτων από τους συντρόφους αντιστοιχεί στην πολυπλοκότητα και την υπαρκτή αβεβαιότητα του εγχειρήματός τους και στην γνησιότητα και στην αυθεντικότητα της ευθύνης που καλούνται να αντιμετωπίσουν.
Η ενοχοποίηση των όποιων αρνητικών συναισθημάτων των συντρόφων στη διάρκεια των διαδικασιών της εξωσωματικής, οδηγεί στην καταρράκωσή τους σ΄ αυτή την ευαίσθητη περίοδο που διέρχονται.
Πώς μπορούν να συμφωνήσουν αβίαστα οι σύντροφοι, όταν και ο καθένας τους έχει τόσες εσωτερικές φωνές που αντιμάχονται η μια την άλλη; Και οι ενοχές που κρύβουν κατηγόριες για τον άλλο;
Και πώς εμπρός σε αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα θα μπορούν οι σύντροφοι να έχουν πάντα μια κοινή απάντηση; Πώς το λουλούδι του έρωτα θα επιμένει να ανθίζει σε τόσο πιεστικές καταστάσεις;
Το ζευγάρι κινδυνεύει να απομακρυνθεί στη διάρκεια των υποβοηθούμενων αναπαραγωγικών διαδικασιών. Αυτές οι διαδικασίες είναι αντιερωτικές, αν στη διάρκειά τους χαθεί η γνώση ότι το παιδί απαιτεί να είναι καρπός του έρωτα της σχέσης τους.
Είναι τότε που ο χώρος της σεξουαλικότητας του ζευγαριού που δικαιούται την ιδιωτικότητα – private, χάνεται και γίνεται πληροφορίες για να καταγραφούν στο ιστορικό.
Είναι τότε που τρίτοι άνθρωποι παρεμβαίνουν και αποφασίζουν για λεπτομέρειες της καθημερινότητας του ζευγαριού και μάλιστα πολλές φορές το κάνουν με όρους ψυχρού κακού εργοστασιακού επαγγελματισμού ή με όρους γλοιώδους marketing.
Είναι τότε που τα διάφορα αναγκαία φαρμακευτικά σκευάσματα για την αποτελεσματικότητα της προσπάθειας πυροδοτούν και ψυχικές εντάσεις, που, όμως, κινδυνεύουν να καταγραφούν ως πρόβλημα της προσωπικότητας των γυναικών.
Πώς θα προστατευτεί και θα αναπτυχθεί η ερωτικότητα μέσα σε όλες αυτές τις διεργασίες; Πώς οι τεχνοκρατικές πρακτικές, εκείνες δηλαδή που μηχανοποιούν το γυναικείο σώμα και αποπροσωποποιούν τους συντρόφους και τη σχέση τους, θα εξισορροπηθούν από την τρυφερότητα της συντροφικότητας;
Αν η απόκτηση παιδιού χάσει την επιθυμία και γίνει εμμονή, τότε κινδυνεύει η σχέση, κινδυνεύει η ψυχική ισορροπία των συντρόφων, κινδυνεύει η ψυχική υγεία του παιδιού. Είναι τότε που η ερωτική συνεύρεση γίνεται μηχανιστικός ανέραστος ψυχαναγκασμός δίχως πόθο. Είναι τότε που ο κάθε σύντροφος ζει στις δικές του ψυχικές διαδρομές. Που δυστυχώς είναι παράλληλες μοναξιές.
Είναι τότε που κινδυνεύει να παύσει η συντροφικότητα, η κοντινότητα, το «μαζί» ακόμη και όταν είναι μαζί, αφού σημαντικά συναισθήματα, φόβοι, αγωνίες, επιθυμίες κρύβονται για να μη παρεξηγηθούν.
Είναι τότε που όλοι οι φίλοι, οι συγγενείς, οι συνάδελφοι και μαζί και όλο το διαδίκτυο σπεύδουν να συμβουλεύσουν, να στηρίξουν, να υποστηρίξουν, να γίνονται ειδικοί και να διαθέτουν δήθεν πολύτιμες πληροφορίες για την υπογονιμότητα, για τα αίτιά της, για τους τρόπους αντιμετώπισής της, και να προτείνουν, μετά βεβαιότητας όλοι, τις πιο αντιτιθέμενες προτάσεις.
Είναι τότε που όλοι γύρω γίνονται ψυχολόγοι και αποφαίνονται ότι φταίει το άγχος, και δεν συνειδητοποιούν ότι παρά τις καλές προθέσεις τους, αυτό που καταφέρνουν είναι να αυξήσουν το άγχος και μάλιστα ενοχοποιώντας και υποσκάπτοντας αυτούς που θέλουν να στηρίξουν.
Είναι τότε που ο κάθε σύντροφος αναμετριέται με τις υπαρξιακές του αγωνίες που έχουν να κάνουν με τα ερωτηματικά για τις επιλογές ζωής του που αφορούν το παρελθόν, προτεραιότητες που είχε θέσει, επιλογές συντρόφων στο παρελθόν ή του σημερινού συντρόφου, ενοχές για κάποιες στάσεις ζωής που δεν είχαν ευθύνη ή για ευθύνες που είχε αναλάβει στα πλαίσια κάποιου άλλου ρόλου που είχαν συνέπεια την παραμέληση της προσωπικής του ζωής.
Μήπως απαιτείται ένα τάιμ – άουτ για να ξαναβρεθούν ως ζευγάρι; Να πουν και δύο λόγια αγάπης και όχι μόνο πληροφορίες και ανησυχίες; Να θυμηθούν ποιοι είναι και να ανανεώσουν τις επιθυμίες τους, ώστε να ξεφύγουν από τον καταναγκασμό που τους έχει πνίξει;
Να είναι καλά οι ίδιοι και η σχέση τους, ώστε αν έλθει το ποθητό αποτέλεσμα να μην είναι εξαντλημένοι από την προσπάθεια και να είναι έτοιμοι να το υποδεχθούν;
Η προετοιμασία για την υποδοχή του ερχόμενου νέου ανθρώπου, για τον σημαντικό νέο συνοδοιπόρο στη ζωή μας τι θα περιλαμβάνει; Την ετοιμασία του χώρου – δωματίου που θα τον υποδεχθεί, σίγουρα ναι. Κούνιες, αλαξιέρες, καροτσάκια, παιδικά καθίσματα αυτοκινήτου, λούτρινα ζωάκια και ό,τι άλλο προτείνει η χρήσιμη βιομηχανία παιδικών ειδών; Και βέβαια ναι.
Αυτά όλα είναι η συμβολική προετοιμασία για το πολυπόθητο βρέφος και αποτυπώνουν την υλική μορφή που μπορούν οι γονείς να αγγίξουν για να συνειδητοποιήσουν ότι το άπιαστο όνειρο πλησιάζει να γίνει πραγματικότητα.
Ταυτόχρονα, όμως, το ερχόμενο μωρό, αν πάνε καλά τα πράγματα, δεν θα μείνει μωρό, αλλά θα εξελιχθεί σε έναν νέο άνθρωπο. Πώς προετοιμάζουμε τους εαυτούς μας, όπως το παιδικό δωμάτιο, για να γίνουμε ξενιστές αυτού του νέου ανθρώπου;
Η αναγκαία πολυτέλεια στην υποδοχή του νέου ανθρώπου θα περιοριστεί μόνο για τον πρώτο χρόνο της υποδοχής του ή θα προγραμματίσει και την πολυτέλεια για την ψυχική ανάπτυξή του;
Αν η ύπαρξη του παιδιού αποτελεί την κάλυψη του κενού του ζευγαριού, που νιώθει ότι μόνο η παρουσία του παιδιού μπορεί να το σκεπάσει, τότε σ΄ αυτό το παιδί θα επιτραπεί η ενηλικίωση και η αυτονόμηση, αφού τότε το ζευγάρι θα έμενε πάλι μόνο;
Αν σήμερα η ζωή των συντρόφων αναλώνεται σε μια διαρκή πίκρα για την ύπαρξη του προβλήματος της τεκνοποίησης, πώς αύριο δεν θα υπάρχει γκρίνια για τα προβλήματα που αυτονόητα πολλαπλασιάζει η ύπαρξη ενός παιδιού;
Αυτό μπορεί να αποτελεί το μεγάλο στοίχημα στη ζωή μας. Να ζήσουμε ερωτικά. Να συγκατατεθούμε στη ζωή ερωτικά και αναστάσιμα. Να ξεπεράσουμε, δηλαδή, όλες εκείνες τις μίζερες αντιλήψεις και στάσεις που οξειδώνουν τη ζωή.
Η στάση μας να είναι ερωτική ως προς τη ζωή, δηλαδή να έχει νόημα το κάθε τι που κάνουμε. Να μπορούμε να υπερβαίνουμε τον εαυτό μας. Να νιώθουμε τη δυνατότητα της χαράς μέσα στην καθημερινότητά μας, ακόμη και στις επώδυνες ματαιώσεις. Αυτό είναι το ζητούμενο. Και βέβαια αυτό είναι πολύ δύσκολο.
Παιδιά από έρωτα. Παιδιά του έρωτα. Παιδιά από έρωτα για τη ζωή. Παιδιά του έρωτα των γονιών τους. Παιδιά του πόθου και της επιθυμίας. Όχι παιδιά για να καλύψουν την πλήξη και το κενό. Παιδιά της πληρότητας. Της αποφασιστικότητας. Έτσι αξίζει μια ζωή να έρχεται στον κόσμο. Έτσι δικαιούται μια ζωή να ανατέλλει. Στην αγκαλιά των γονιών που κοιτάζουν με δέος τη νέα ύπαρξη να τους προσφέρει την ευλογία να την αναδείξουν.
Ένα νεογνό που ζητά να έχει νέους γονείς για να μπορούν να το περιβάλλουν. Ναι! Νέους γονείς, ανεξαρτήτως ηλικίας. Γιατί δεν είναι κατάλληλοι κάποιοι νέοι στην ηλικία, αλλά κουρασμένοι και βαριεστημένοι από τότε που θυμούνται τον εαυτό τους.
Ένα νεογνό ζητά να είναι καρπός του έρωτα των γονιών του. Να είναι προϊόν της αγάπης τους. Όχι, δεν αρκεί να γίνει από τη συνουσία δύο ανθρώπων που βρέθηκαν κάποια στιγμή σεξουαλικά. Δεν είναι έρωτας αυτό!
Ναι, δεν μπορεί να γεννηθεί στην πλήξη ή στον καταναγκασμό. Ζητά να μπορεί να εμπνέεται από τους γονείς που έχουν όραμα για τη ζωή και ζητούν να έχουν ένα παιδί που να του μεταδώσουν τη φλόγα τους.
Ναι! Ένα παιδί απαιτεί να έχει πλούσιους γονείς. Να μπορούν να ξοδεύουν απεριόριστα τα πλούτη τους, δίχως αυτά να τελειώνουν ποτέ. Δεν πρέπει να είναι γονείς εκείνοι που δεν είναι πλούσιοι στην χαρά, στο κέφι, στο χαμόγελο, στις επιθυμίες, στο παιχνίδισμα και στο χιούμορ.
Ναι! Ένα παιδί θέλει να έχει σοφούς γονείς. Να ξέρουν όλα όσα αφορούν τον ήλιο, το φεγγάρι, τα άστρα, τον ουρανό, τα μυρμήγκια, το παγωτό, τον Θεό, τον θάνατο και το YouTube.
Να είναι έτοιμοι να απαντήσουν: Πού πάει ο ήλιος το βράδι; Πώς γεννιούνται τα παιδιά; Γιατί πρέπει να φάνε μόνο πέντε παγωτά; Τι κάνουν οι γονείς όταν κοιμάται το παιδί;
Ένα νεογνό θέλει να το φροντίσουν σαν νεογνό. Δεν χρειάζεται να ξέρουν ακριβώς πώς να το αλλάξουν. Δεν χρειάζεται να ξέρουν πώς να το πιάσουν. Χρειάζεται να έχουν το βλέμμα που θα το κοιτάζει λέγοντας: Πώς να σε αγγίξω, γλύκα μου; Και τότε το άγγιγμά τους θα είναι το πιο κατάλληλο, πολύ πιο κατάλληλο από αυτό της ηλικιωμένης γιαγιάς ή της νοσηλεύτριας που έχει τυλίξει χιλιάδες πάνες, αλλά δεν έχει το βλέμμα που παράγει την μοναδική σχέση γονιού παιδιού.
Ένα μωρό που έρχεται στη ζωή ζητά οι γονείς του να γνωρίζουν από την πρώτη στιγμή ότι δεν θα είναι για πάντοτε μωρό. Ότι στόχος τους είναι το μωρό τους, να επιτραπεί να μεγαλώσει τόσο, ώστε να μην χρειάζεται να τους θυμώνει για να τους υπενθυμίζει ότι πια δεν είναι το μωρό τους.
Τα παιδιά των υποβοηθούμενων αναπαραγωγικών μεθόδων είναι δυνητικά ακόμη πιο τυχερά. Θα διαθέτουν γονείς που θα γνωρίζουν ότι η ζωή δεν είναι μόνο ευχάριστες στιγμές. Θα έχει και ματαιώσεις. Και αποτυχίες. Αλλά η ζωή δεν σταματά εκεί. Επομένως θα έχουν αντισώματα πείσματος και πάθους να υπερασπιστούν τους πόθους τους, πέρα από τις όποιες αντιξοότητες.
Αλλά ως τότε… Επιθυμία. Έντονη επιθυμία! Αγωνία. Καταιγιστική αγωνία! Φόβος. Φόβος μέχρις εξάντλησης. Ενοχές. Ισοπεδωτικές ενοχές, με πραγματικό ή με μη πραγματικό περιεχόμενο. Ελπίδα. Ελπίδα που έχει βάση ή που είναι καταπραϋντική; Εξετάσεις. Εξετάσεις. Εξετάσεις. Ματαιώσεις. Ελπίδα. Ενθουσιασμός. Ματαιώσεις. Ερωτήματα. Ερωτήματα αναπάντητα.
Αλλά και μια αποφασιστική απάντηση: Να υπερασπιστούμε τη ζωή με όλο μας το είναι.
Δημήτρης Καραγιάννης MD, PhD,
Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής Ζεύγους και Οικογένειας
Καθηγητής Πανεπιστημίου Frederick Κύπρου
