Δρ. Αλέξανδρος Τραϊανός
Ειδικός Αναπαραγωγικής Ιατρικής και Ιατρικής Εμβρύου
Η ανεξήγητη υπογονιμότητα είναι μια πολύ πραγματική διάγνωση. Υπολογίζεται ότι το 5%-10% των ζευγαριών που αντιμετωπίζουν υπογονιμότητα λαμβάνουν διάγνωση ανεξήγητης υπογονιμότητας.
Πώς ορίζεται η ανεξήγητη υπογονιμότητα;
Η ανεξήγητη υπογονιμότητα συμβαίνει όταν οι συνήθεις εξετάσεις για την υπογονιμότητα δεν μπορούν να εντοπίσουν την αιτία της αδυναμίας σύλληψης. Αφού ένας ειδικός γονιμότητας διεξάγει μια ολοκληρωμένη σειρά εξετάσεων και δεν είναι σε θέση να εντοπίσει την αιτία, δεν μπορεί να βρεθεί εξήγηση για την υπογονιμότητα. Ορισμένοι γιατροί μπορεί να αναφέρονται στην ανεξήγητη υπογονιμότητα ως ιδιοπαθή υπογονιμότητα.
Εξετάσεις για υπογονιμότητα
Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής, οι γιατροί δεν πρέπει να καταλήξουν στη διάγνωση της ανεξήγητης υπογονιμότητας έως ότου ο ασθενής ή οι ασθενείς λάβουν ενδελεχή αξιολόγηση και πραγματοποιήσουν τις συνήθεις εξετάσεις γονιμότητας. Οι εξετάσεις αυτές –πέρα από τη λήψη ενός πλήρους ιστορικού και τη διενέργεια μιας ενδελεχούς φυσικής εξέτασης- είναι οι ακόλουθες:
- Αξιολόγηση της ωορρηξίας της γυναίκας
- Αξιολόγηση της ωοθηκικής εφεδρείας της γυναίκας
- Ανάλυση του σπέρματος του άνδρα
- Αξιολόγηση της μήτρας και των σαλπίγγων της γυναίκας (με υστεροσαλπιγγογραφία)
Περαιτέρω εξετάσεις περιλαμβάνουν τη λαπαροσκόπηση για την εξέταση των αναπαραγωγικών οργάνων. Αν και επεμβατική, ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει αυτήν την εξέταση για να διαγνώσει και να θεραπεύσει εστίες ενδομητρίωσης, συμφύσεις, κύστεις ωοθηκών και ινομυώματα μήτρας.
Διάγνωση της ανεξήγητης υπογονιμότητας
Η διάγνωση της ανεξήγητης υπογονιμότητας προκύπτει όταν τόσο ο άνδρας όσο και η γυναίκα υποβληθούν σε μια πλήρη και ολοκληρωμένη σειρά εξετάσεων και τα αποτελέσματα δείξουν ότι:
- Είναι και οι δύο σωματικά υγιείς
- Η ωορρηξία είναι τακτική
- Το απόθεμα ωαρίων είναι φυσιολογικό
- Οι σάλπιγγες είναι ανοικτές
- Δεν υπάρχουν προβλήματα με τη μήτρα
- Η ανάλυση σπέρματος είναι φυσιολογική για τον αριθμό, την κινητικότητα και το σχήμα των σπερματοζωαρίων
Αιτίες ανεξήγητης υπογονιμότητας
Ο ορισμός της ανεξήγητης υπογονιμότητας είναι η αδυναμία προσδιορισμού της αιτίας για τις ανεπιτυχείς προσπάθειες ενός ζευγαριού να συλλάβει. Λόγω της ατελούς φύσης των ιατρικών εξετάσεων, υπάρχει πιθανότητα αυτές οι εξετάσεις να μην έχουν εντοπίσει κάποιες ανεπαίσθητες δυσλειτουργίες ή προβλήματα.
Για παράδειγμα, η ήπια ενδομητρίωση είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Μια σοβαρή ενδομητρίωση μπορεί να οδηγήσει σε επώδυνες περιόδους. Συχνά η ενδομητρίωση εμποδίζει τη διέλευση του ωαρίου στη σάλπιγγα ή ακόμη και την ίδια την ωορρηξία. Όμως με την ήπια ενδομητρίωση μπορεί να μην υπάρχει κανένα σύμπτωμα και μπορεί να είναι παρούσα μόνο τόσο ώστε να παρεμποδίζει τη σύλληψη.
Η κακή ποιότητα των ωαρίων είναι μια άλλη πιθανή αιτία ανεξήγητης υπογονιμότητας, που είναι επίσης εύκολο να διαφύγει της διάγνωσης. Όσο πιο κοντά στην ηλικία της εμμηνόπαυσης βρίσκεστε, τα ωάριά σας μπορεί να γίνουν λιγότερο λειτουργικά. Ορισμένες υποκείμενες ιατρικές καταστάσεις έχουν επίσης ως αποτέλεσμα την κακή ποιότητα των ωαρίων.
Η ποιότητα του σπέρματος μπορεί επίσης να είναι η αιτία της ανεξήγητης υπογονιμότητας. Ακόμα και όταν ο αριθμός των σπερματοζωαρίων, καθώς και η κινητικότητα και η μορφή τους είναι φυσιολογικά, τα θέματα με το κατακερματισμένο DNA του σπέρματος είναι πιο διαδεδομένα στους άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας. Συχνά, όταν τόσο το ωάριο όσο και το σπέρμα φαίνονται υγιή, αλλά η γονιμοποίηση απλώς δεν επιτυγχάνεται, αυτό θα μπορούσε να υποδηλώνει πρόβλημα με την ποιότητα του ωαρίου ή του σπέρματος. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα το σπέρμα να γονιμοποιήσει το ωάριο, αλλά τα κύτταρα να αποτύχουν να αναπτυχθούν και να σχηματίσουν το έμβρυο.
Το ελάττωμα της ωχρινικής φάσης είναι μια άλλη πιθανή αιτία υπογονιμότητας καθώς και πολλαπλών αποβολών. Η ωχρινική φάση είναι ένα στάδιο του εμμηνορροϊκού κύκλου μιας γυναίκας που συμβαίνει μετά την ωορρηξία, αλλά πριν από την περίοδο. Μετά την ωορρηξία οι ωοθήκες παράγουν την ορμόνη προγεστερόνη. Η μήτρα αντιδρά σε αυτή την ορμόνη με την πάχυνση του ενδομητρίου. Εάν δεν επιτευχθεί εγκυμοσύνη, το ενδομήτριο αποβάλλεται με την περίοδο. Εάν το ωάριο γονιμοποιηθεί, εμφυτεύεται στο ενδομήτριο της μήτρας. Εάν η μήτρα δεν ανταποκρίνεται στην προγεστερόνη, ένα γονιμοποιημένο ωάριο δεν μπορεί να προσκολληθεί εντός της και να αναπτυχθεί.
Θεραπεία για ανεξήγητη υπογονιμότητα
Επειδή δεν γνωρίζουμε επακριβώς την αιτία κάθε περίπτωσης ανεξήγητης υπογονιμότητας, είναι πιο δύσκολο να γίνει στοχευμένη αντιμετώπιση του προβλήματος. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες κοινές θεραπείες που είναι συχνά επιτυχείς σε τέτοιες περιπτώσεις.
Χρονοθετημένη σεξουαλική επαφή: Ο ειδικός γονιμότητας εκπαιδεύει το ζευγάρι σχετικά με το πώς να προγραμματίζει τη σεξουαλική επαφή με την ωορρηξία της γυναίκας για βέλτιστες πιθανότητες σύλληψης. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα επιτυχημένη θεραπεία για νεαρά ζευγάρια.
Η IUI (ενδομήτρια σπερματέγχυση) πραγματοποιείται όταν ο ειδικός γονιμότητας συλλέγει, πλένει και συμπυκνώνει το σπέρμα (με τη βοήθεια του εργαστηρίου) και στη συνέχεια το τοποθετεί απευθείας στη μήτρα της γυναίκας τη στιγμή της ωορρηξίας. Η χρήση φαρμάκου για την πρόκληση ωορρηξίας αυξάνει τις πιθανότητες για εγκυμοσύνη.
Εξωσωματική γονιμοποίηση: Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την ανεξήγητη υπογονιμότητα. Το εργαστήριο δημιουργεί τα έμβρυα από το ωάριο και το σπέρμα ενός ζευγαριού και μπορεί να ελέγξει τα έμβρυα για βιωσιμότητα και χρωμοσωμικές ανωμαλίες πριν από την μεταφορά τους στη μήτρα
Δρ. Αλέξανδρος Τραϊανός
Ειδικός Αναπαραγωγικής Ιατρικής και Ιατρικής Εμβρύου
