Ιωάννης Ράπτης, Μαιευτήρας– Γυναικολόγος Εξειδίκευση στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή
τ. Επιμελητής Α’ Ακαδημαϊκό Νοσοκομείο AKH Hagen Πανεπιστήμιο Ruhr, Bochum Γερμανίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών
Η έλλειψη επαρκούς πληροφόρησης πάνω σε θέματα γονιμότητας είναι δυστυχώς αρκετά συχνή. Η ανεπαρκής ή καθυστερημένη ενημέρωση των γυναικών από τους γιατρούς οδηγεί αρκετά συχνά στη διάδοση λανθασμένων και αβάσιμων πληροφοριών, οι οποίες προκαλούν σύγχυση.
Ας εξετάσουμε λοιπόν ορισμένους διαδεδομένους μύθους για τη γονιμότητα:
- Εγκυμοσύνη μπορεί να προκύψει μόνο στις γόνιμες μέρες.
Μία γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος οποιαδήποτε μέρα του κύκλου, ακόμη και κατά τη διάρκεια της περιόδου. Αυτό συμβαίνει διότι ωορρηξία μπορεί να συμβεί και εκτός των θεωρητικά γόνιμων ημερών. Απλά, κατά τις θεωρητικά γόνιμες ημέρες η πιθανότητα σύλληψης είναι η μεγαλύτερη δυνατή.
- Έχω πρόβλημα διότι προσπαθώ εδώ και 6 μήνες χωρίς αποτέλεσμα.
Χρειάζονται 12 μήνες ελεύθερων και συχνών κολπικών επαφών χωρίς αποτέλεσμα, ώστε να τεθεί η διάγνωση υπογονιμότητας. Τακτικές θεωρούνται οι επαφές με συχνότητα 2-3 την εβδομάδα.
Αν οι προσπάθειες εξελίσσονται για μικρότερο χρονικό διάστημα ή η συχνότητα επαφών είναι μικρότερη, τότε δεν υφίσταται απαραίτητα πρόβλημα υπογονιμότητας.
- Ορισμένες στάσεις κατά την επαφή ή αμέσως μετά από αυτή αυξάνουν την πιθανότητα σύλληψης.
Η είσοδος των σπερματοζωαρίων στη μήτρα και η επαφή τους με το ωάριο βασίζεται στη δική τους κινητικότητα και όχι στη στάση του γυναικείου σώματος, η οποία δεν παίζει κάποιον ρόλο στην ικανότητα γονιμοποίησης.
- Η γυναίκα μπορεί να συλλάβει εύκολα ακόμη και μετά τα
Όσο υπάρχει περίοδος υπάρχει και πιθανότητα φυσιολογικής σύλληψης σε οποιαδήποτε ηλικία. Ωστόσο, η πιθανότητα αυτή από την ηλικία των 35-36 ετών και μετά φθίνει με γοργούς ρυθμούς.
Για παράδειγμα, μια υγιής γυναίκα ηλικίας 40 ετών, με τακτικές ελεύθερες επαφές με υγιή σύντροφο έχει πιθανότητα σύλληψης μέχρι 5% κάθε μήνα.
- Αν καταψύξω ωάρια, μπορώ να μείνω έγκυος όποτε το επιθυμήσω.
Η προσέγγιση αυτή αποτελεί μια υπεραπλούστευση.
Η ηλικία κατά την οποία πραγματοποιείται η κατάψυξη ωαρίων, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα τεκνοποίησης με τη μέθοδο αυτή.
Το ιδανικό χρονικό παράθυρο για κατάψυξη ωαρίων εκτείνεται ιδανικά μέχρι την ηλικία των 30-35 ετών. Με τον τρόπο αυτό, εξασφαλίζεται ένας ικανοποιητικός αριθμός ωαρίων (τουλάχιστον 10–15 ωάρια), η αποφυγή βλαβών κατά τη διαδικασία κατάψυξης και απόψυξής τους, η αυξημένη πιθανότητα γονιμοποίησής τους και η αποφυγή σημαντικών επιπλοκών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η κρυοσυντήρηση ωαρίων σε καμία περίπτωση δεν εξασφαλίζει την απόκτηση παιδιών. Η μέθοδος βελτιστοποιεί απλά τις πιθανότητες σύλληψης σε μεγάλη ηλικία μέσω της δυνατότητας χρήσης νεότερων ωαρίων στην εξωσωματική γονιμοποίηση.
- Δεν θα καταφέρω να μείνω έγκυος γιατί έχω χαμηλή
H ΑΜΗ αποτελεί έναν καλό δείκτη κυρίως των συνολικών ποσοτικών αποθεμάτων των ωοθηκών σε ωάρια, καθώς και της ικανότητάς τους να ανταποκριθούν σε μία θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ωστόσο, δεν καθορίζει συνήθως την πιθανότητα σύλληψης μέσω φυσικής επαφής.
Ακόμη και μία γυναίκα με χαμηλή τιμή AMH συνήθως εμφανίζει κανονικές ωορρηξίες και αυτό μπορεί να είναι αρκετό για την επίτευξη εγκυμοσύνης.
- Δεν αγχώνομαι να κάνω παιδιά. Μπορώ να μείνω εύκολα έγκυος και σε μεγάλη ηλικία με εξωσωματική γονιμοποίηση.
Στην εξωσωματική γονιμοποίηση επιδιώκουμε με τη χρήση σκευασμάτων την ταυτόχρονη διέγερση ενός μεγάλου αριθμού ωαρίων, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία εμβρύων.
Ωστόσο, όσο αυξάνεται η ηλικία, τόσο μειώνονται τα ποσοτικά και ποιοτικά αποθέματα των ωοθηκών σε ωάρια, με αποτέλεσμα να μειώνεται η πιθανότητα δημιουργίας ικανού αριθμού υγιών εμβρύων. Συνεπώς, η προχωρημένη ηλικία επιβαρύνει σημαντικά την πιθανότητα επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Ενδεικτικά, η πιθανότητα μίας γυναίκας ηλικίας 38 ετών να καταφέρει με την πρώτη προσπάθεια εξωσωματικής να συλλάβει κυμαίνεται στο 30%. Την ίδια στιγμή, η ίδια πιθανότητα για μία γυναίκα 42 ετών κυμαίνεται στο 15%.
- Το κάπνισμα επηρεάζει την εγκυμοσύνη, αλλά όχι την πιθανότητα να μείνω έγκυος.
Είναι πλέον αποδεδειγμένο πως το κάπνισμα επιβαρύνει σημαντικά τόσο τη γυναικεία όσο και την ανδρική γονιμότητα. Ένα ζευγάρι, το οποίο προσπαθεί να επιτύχει εγκυμοσύνη, οφείλει να μειώσει ή να διακόψει το κάπνισμα, προκειμένου να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχίας.
- Τα αντισυλληπτικά δισκία και το «χάπι της επόμενης μέρας» είναι επικίνδυνα και μπορούν να προκαλέσουν υπογονιμότητα.
Δεν υπάρχει καμία έρευνα η οποία να έχει αναδείξει κάποιον κίνδυνο για τη γονιμότητα από την λήψη των παραπάνω σκευασμάτων. Τόσο τα αντισυλληπτικά χάπια όσο και το «χάπι της επόμενης μέρας» μπορούν να χρησιμοποιηθούν με απόλυτη ασφάλεια, αρκεί να υπάρχει η σωστή ένδειξη και επαρκής παρακολούθηση.
- Τα προβλήματα υπογονιμότητας συνήθως οφείλονται στη γυναίκα.
Σύμφωνα με έρευνες η υπογονιμότητα οφείλεται σε διαταραχές, οι οποίες αφορούν εξίσου και τα δύο φύλα. Για αυτόν τον λόγο η ουρολογική εξέταση του άντρα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διερεύνησης της υπογονιμότητας ενός ζευγαριού.
- Κατά τη διάρκεια του θηλασμού είναι αδύνατον να προκύψει εγκυμοσύνη.
Ο θηλασμός, μέσω των ορμονικών αλλαγών που συντελούνται, εμποδίζει στις περισσότερες περιπτώσεις την ωορρηξία, ωστόσο δεν την αποκλείει. Συνεπώς, μία σύλληψη είναι δυνατή ακόμη και αν η περίοδος δεν έχει εμφανιστεί. Ενδεικτικά, ο μη αποκλειστικός θηλασμός, η ηλικία του παιδιού μεγαλύτερη των 6 μηνών και η εμφάνιση της περιόδου συνδέονται με αύξηση της πιθανότητας σύλληψης.
Ιωάννης Ράπτης, Μαιευτήρας– Γυναικολόγος Εξειδίκευση στην Ανθρώπινη Αναπαραγωγή.
τ. Επιμελητής Α’ Ακαδημαϊκό Νοσοκομείο AKH Hagen Πανεπιστήμιο Ruhr, Bochum Γερμανίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών.
