Πώς επηρεάζει η ηλικία του ζευγαριού τη γονιμότητα
Η γονιμότητα, με την πάροδο της ηλικίας, μεταβάλλεται σε γυναίκες και άνδρες. Όταν μια γυναίκα περνά τα 20 και κυρίως τα 30 χρόνια και πλησιάζει τα 40, τα ωάριά της υφίστανται αλλαγές που δυσκολεύουν ολοένα και περισσότερο τη φυσική σύλληψη. Παρομοίως, αλλαγές στη γονιμότητα – με αργούς, αλλά σταθερούς ρυθμούς- παρουσιάζουν και οι άνδρες.
Οι αλλαγές όμως αυτές, διαφέρουν στα δύο φύλα.
Τι συμβαίνει στις γυναίκες
Σχετικά με τη γυναικεία γονιμότητα, τον πιο καθοριστικό ρόλο παίζει η ποιότητα των παραγομένων ωαρίων, η οποία φθίνει με γεωμετρική πρόοδο μετά την ηλικία των 35 ετών.
Τι συμβαίνει στους άνδρες
Όσον αφορά τους άνδρες, η μείωση της αναπαραγωγικής γονιμότητας είναι πιο αργή και εμφανίζεται συνήθως μετά τα 40 και κυρίως τα 50 χρόνια.
Αλλαγές ανά δεκαετία ζωής
Ποιες είναι, όμως, οι αλλαγές που συμβαίνουν ανά δεκαετία της ζωής;
Ο ρυθμός των αλλαγών διαφοροποιείται από άτομο σε άτομο και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες (π.χ. σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών). Σε γενικές γραμμές, όμως, οι αλλαγές που μπορούμε να αναμένουμε είναι οι εξής (σύμφωνα με τους ειδικούς της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής – ASRM):
Γονιμότητα από 20 έως 29 ετών
Γυναίκες
Η χρονική περίοδος από τα 20 έως 29 έτη καλύπτει τα πιο γόνιμα χρόνια της γυναίκας. Μια γυναίκα γεννιέται με 1-2 εκατομμύρια ωοθυλάκια, αλλά κατά τη δεκαετία αυτή, έχουν απομείνει μόνο 100.000-200.000. Από αυτά, κάθε μήνα χάνονται περίπου 1.000, ενώ κατά την ωορρηξία απελευθερώνονται ένα ή δύο ωάρια τα οποία έχουν την υψηλότερη δυνατή ποιότητα.
Ο έμμηνος κύκλος της γυναίκας, είναι συνήθως τακτικός με σταθερή ωορρηξία. Αυτό καθιστά σχετικά εύκολη τη σύλληψη με φυσικό τρόπο. Αξίζει να σημειωθεί ότι παρατηρείται μικρή μείωση της γονιμότητας καθώς η γυναίκα πλησιάζει τα 30 της χρόνια.
Στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, οι πιθανότητες εγκυμοσύνης είναι υψηλές (πάνω από 75% με έναν χρόνο συστηματικής προσπάθειας), επειδή -πέρα από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω- οι νεαρές γυναίκες είναι γενικώς πιο υγιείς και βρίσκονται σε καλύτερη φυσική κατάσταση.
Άνδρες
Στους άνδρες, όπως και στις γυναίκες, η χρονική αυτή περίοδος είναι απόλυτα γόνιμη, καθώς παρατηρείται συνεχής παραγωγή και ανάπτυξη σπερματοζωαρίων. Ένας νέος και υγιής άνδρας παράγει σε καθημερινή βάση έως και 100 εκατομμύρια νέα σπερματοζωάρια! Τα σπερματοζωάρια αυτά, παράγονται έπειτα από μία διαδικασία ανάπτυξης και ωρίμανσης που διαρκεί 2,5–3 μήνες.
Σε γενικότερο πλαίσιο, ανεξαρτήτως φύλου, οι ηλικίες αυτές είναι καθοριστικές για τη μελλοντική γονιμότητα, διότι οι συνήθειες που υιοθετούνται κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας (π.χ. όσον αφορά το κάπνισμα, τη διατροφή, την άσκηση κ.λπ.) μπορεί να έχουν τεράστιο αντίκτυπο στην μελλοντική γονιμότητα.
Γονιμότητα από 30 έως 39 ετών
Γυναίκες
Σε αυτή την ηλικιακή φάση, οι ωοθήκες αρχίζουν να γερνούν. Η ποιότητα των παραγομένων ωαρίων αρχίζει σταδιακά να φθίνει, με συνέπεια να δυσκολεύει η φυσική σύλληψη. Οι πιθανότητες εγκυμοσύνης είναι λίγο χαμηλότερες κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας αυτής, απ’ ό,τι το τελευταίο μισό της προηγούμενης.
Μόλις η γυναίκα περάσει τα 35 της χρόνια, οι πιθανότητες εγκυμοσύνης αρχίζουν να μειώνονται ακόμη πιο γρήγορα. Έτσι, μόνο το 54% των γυναικών μένουν έγκυες με φυσικό τρόπο, έπειτα από έναν χρόνο συστηματικής προσπάθειας, ενώ μειωμένα είναι και τα ποσοστά εγκυμοσύνης με εξωσωματική. Μετά τα 35 έτη, είναι επίσης πολύ πιο πιθανό τα παραγόμενα ωάρια να παρουσιάζουν χρωμοσωμικά προβλήματα, με αποτέλεσμα να αυξάνονται σταδιακά τα ποσοστά αποβολής. Η αύξηση του κινδύνου αποβολής είναι ακόμα μεγαλύτερη μετά την ηλικία των 37-38 ετών.
Άνδρες
Στη χρονική αυτή περίοδο, ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής , (όπως η υπερκατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα και τα ξενύχτια) αρχίζει να έχει αντίκτυπο στην ανδρική γονιμότητα. Παρατηρείται συχνά μείωση στον αριθμό και στην ποιότητα των παραγομένων σπερματοζωαρίων. Μετά την ηλικία των 35 ετών, οι άνδρες παράγουν ολοένα περισσότερα σπερματοζωάρια με παθολογική μορφολογία και μειωμένη κινητικότητα. Οι αλλαγές αυτές αυξάνουν σε ένα βαθμό τις πιθανότητες απόκτησης μωρού με κάποια συγγενή διαταραχή (π.χ. αυτισμός, σχιζοφρένεια).
Γονιμότητα από 40 έως 49 ετών
Γυναίκες
Η γονιμότητα αυτό το διάστημα μειώνεται ραγδαία. Μετά τα 45 έτη, οι πιθανότητες απόκτησης παιδιού με φυσικό τρόπο μειώνονται θεαματικά, καθώς οι περισσότερες γυναίκες πλησιάζουν (ή έχουν ήδη μπει) στην περι-εμμηνόπαυση ή ακόμα και στην εμμηνόπαυση. Ακόμα όμως και στο ενδεχόμενο σύλληψης, τα προβλήματα καραδοκούν. Ένα από αυτά είναι ο υψηλός κίνδυνος αποβολής (οι πιθανότητες ξεπερνούν το 60% για γυναίκες ηλικίας άνω των 45 ετών). Επιπλέον, αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες χρωμοσωμικών ανωμαλιών στο έμβρυο: Οι πιθανότητες να κυοφορεί μία γυναίκα μωρό με σύνδρομο Down είναι λιγότερες από 1 στις 100 στη ηλικία των 40, ενώ μετά τα 45 ο κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά και η σχετική πιθανότητα φθάνει τη 1 στις 30.
Παρότι σε ηλικίες μετά τα 45 δεν είναι αδύνατο να αποκτήσει μία γυναίκα παιδί, δεν συνιστάται από τους γιατρούς να δοκιμάσουν εξωσωματική με τα δικά τους ωάρια. Αντιθέτως, υψηλά είναι τα ποσοστά απόκτησης παιδιού με δωρεά ωαρίων ή με ωάρια της γυναίκας που καταψύχθηκαν σε πολύ νεότερη ηλικία (πριν τα 35 έτη).
Άνδρες
Αντίστοιχα στους άνδρες, η γονιμότητα φθίνει σημαντικά και έτσι μπορεί να δυσκολεύονται να γονιμοποιήσουν τη σύντροφό τους.
Όποια κι αν είναι η ηλικία σας, η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής μπορεί να διαφυλάξει την γονιμότητά σας και να παρατείνει την ικανότητα τεκνοποίησης. Τα καταλληλότερα μέτρα που μπορείτε να λάβετε είναι να αποφύγετε το κάπνισμα (παθητικό και ενεργητικό), να μην καταναλώνετε πολύ αλκοόλ (όχι πάνω από 1-2 ποτά την ημέρα), να γυμνάζεστε συστηματικά και να διατηρείτε υγιές σωματικό βάρος. Φροντίστε, τέλος, να έχετε πλούσια κοινωνική ζωή και να διαχειρίζεστε το στρες που νιώθετε, διότι αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς της γονιμότητας!
Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος MD, MSc, (Επισκεφθείτε το προφίλ του γιατρού)
Μαιευτήρας – Χειρουργός – Γυναικολόγος
Ιατρός Αναπαραγωγής
